Εναλλακτικές καλλιέργειες

Στην 10η   συνάντηση της τροφώνιας ακαδημίας που πραγματοποιήθηκε στις      7 Μαρτίου 2020 ο κ. Κώστας Τσαμπής παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα "Εναλλακτικές καλλιέργειες" στα πααίσια της Α΄θεματικής ενότητας "Κωπαΐδα: φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα".

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή.

Μέρος Ι : Κλωστικά Φυτά.

Κεφ. 1 : Κάνναβη.

Κεφ. 2 : Λινάρι.

Μέρος ΙΙ :Ελαιοδοτικά Φυτά.

Κεφ. 3 : Ηλίανθος.

Κεφ. 4 : Σουσάμι.

Κεφ. 5 :Ελαιοκράμβη.

Μέρος ΙΙΙ : Αγρωστώδη.

Κεφ. 6 : Σόργο.

Κεφ. 7 : Κεχρί.

Μέρος IV:Ψευδοδημητριακά.

Κεφ. 8 :Φαγόπυρος.

Κεφ. 9 :Κινόα.

Συμπεράσματα.

Βιβλιογραφία.

Εισαγωγή.

          Σκοπός της παρακάτω ενότητας είναι να παρουσιάσει ορισμένες καλλιέργειες οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν μία δυναμική σε παγκόσμιο επίπεδο και μία προώθηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Η.Ε (FoodandAgriculturalOrganization, F.A.O).Η επιλογή των καλλιεργειών αυτών έγινε με ορισμένα κριτήρια. Οι καλλιέργειες αυτές είναι ετήσιες και με σχετικά χαμηλό κόστος εγκατάστασης και καλλιέργειας. Είναι καλλιέργειες χαμηλής οικολογικής επιβάρυνσης και μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα αμειψισποράς. Οι καρποί των φυτών αυτών είναι υψηλής διατροφικής αξίας και σύμφωνα με την τάση που επικρατεί για αναπροσανατολισμό του τρόπου διατροφής και της αυξανόμενης σημασίας του αγροδιατροφικού συστήματος, μπορούν να ενδυναμώσουν τη θέση της χώρας μας στον παγκόσμιο αγροδιατροφικό χάρτη. Οι καλλιέργειες που παρουσιάζονται παρακάτω, σαφώς και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν εξολοκλήρου, που δεν χρειάζεται κιόλας, τις βασικές καλλιέργειες της περιοχής, όπως το βαμβάκι, ο αραβόσιτος, τα σιτηρά, η μηδική, κλπ. Μπορούν όμως να αντικαταστήσουν σταδιακά ένα μέρος αυτών έτσι ώστε και να διαφοροποιηθεί η παραγωγή, να μειωθεί η καταπόνηση των γαιών από τις εξαντλητικές αροτραίες καλλιέργειες, να αξιοποιηθούν περισσότερες εκτάσεις, εκτάσεις που βρίσκονται περιφερειακά του Κωπαϊδικού πεδίου.

          Παρακάτω παρουσιάζονται φυτά από διάφορες κατηγορίες. Παρουσιάζονται η Κάνναβη (πολύ λίγα στοιχεία γιατί υπάρχει σε άλλη παρουσίαση) και το Λινάρι που ανήκουν στην κατηγορία των κλωστικών φυτών. Ακολουθούν ο Ηλίανθος, το Σουσάμι και η Ελαιοκράμβη που ανήκουν στα ελαιοδοτικά φυτά και μετά ο σόργος και το κεχρί που ανήκουν στα αγρωστώδη. Τέλος παρουσιάζεται ο Φαγόπυρος και η Κινόαπου ανήκουν στην κατηγορία των ψευδοδημητριακών. Στην παρουσίαση αυτή δεν γίνεται αναφορά σε κηπευτικά, δενδρώδεις καλλιέργειες, αμπέλια  και αρωματικά φυτά γιατί είναι πολυετής καλλιέργειες και έχουν μεγαλύτερο κόστος παραγωγής και εγκατάστασης.

Μέρος Ι : Κλωστικά Φυτά.

Ως κλωστικά χαρακτηρίζονται τα φυτά αυτά που μετά τη συλλογή του καρπού τους και έπειτα από επεξεργασία παράγονται κλωστικές ίνες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία για παραγωγή ρουχισμού και υφασμάτων. Τέτοια φυτά είναι φυσικά το βαμβάκι καθώς επίσης, το λινάρι και η κλωστική κάνναβη. Λιγότερης σημασίας κλωστικά φυτά είναι η αγαύη, οκόρχορος και η ράφια.

Κεφ. 1 : Κάνναβη.

          Όπως αναφέραμε και στην εισαγωγή, για την καλλιέργεια της Κάνναβης γενικά αλλά και για τα πρώτα βήματα που γίνονται στην περιοχή μας, έχει γίνει ξεχωριστή εισήγηση στο πλαίσιο των διαλέξεων του Λαϊκού Πανεπιστημίου «Τροφώνιος Ακαδημία». Παρακάτω θα αναφερθούν μόνο μερικά προβλήματα και προοπτικές που αφορούν τη συγκεκριμένη καλλιέργεια.

          Για την καλλιέργεια της Κάνναβης παρατηρείται μία δυναμική σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχει δοθεί μεγάλη σημασία στις φαρμακευτικές της δυνατότητες, ενώ σε πολλές Πολιτείες των ΗΠΑ έχει νομιμοποιηθεί η καλλιέργεια και η χρήση και της ψυχαγωγικής κάνναβης.

          Στην Ελλάδα, η καλλιέργεια τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, είτε για την κλωστική, είτε για τη φαρμακευτική. Υπάρχει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για τη φαρμακευτική κάνναβη και φαίνεται να προσελκύει κεφάλαια από το εξωτερικό. Στην Αθήνα τα τελευταία τρία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί τρεις εκθέσεις με προϊόντα κάνναβης, με μεγάλη προσέλευση και ενδιαφέρον. Επίσης στην Αθήνα, τα τελευταία χρόνια, έχουν ανοίξει πολλά καταστήματα αποκλειστικά με προϊόντα κάνναβης. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, το νομοθετικό πλαίσιο για την καλλιέργεια κάνναβης στη χώρα μας, είναι αποτρεπτικό για τους επαγγελματίες γεωργούς και ευνοϊκό για τις εταιρείες. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η ανάπτυξη της καλλιέργειας της κάνναβης στη χώρα μας στηρίζεται σε κάποιο σχεδιασμό ή αυτό το πρόσφατο ενδιαφέρον είναι απλά μόδα και μία επιφανειακή προσπάθεια διεξόδου από την κρίση.

          Παρακάτω παρουσιάζονται στοιχεία από τον FAO για την καλλιέργεια της κάνναβης σε παγκόσμιο επίπεδο.

 

Χάρτης 1 :Κράτη με τη μεγαλύτερη παραγωγή κάνναβης.

Πηγή : FAOSTAT

Γράφημα 1 : Συνολικές ποσότητες παραγόμενης κάνναβης στον κόσμο (1994-2018

 Πηγή : FAOSTAT

Γράφημα 2 : Μερίδιο παραγωγής κάνναβης ανά περιοχή (μ. ό. 1994-2018).

 

Πηγή : FAOSTAT

Γράφημα 3 : Οι 10 κορυφαίοι παραγωγοί κάνναβης (μ.ο. 1994-2018).

 

Πηγή : FAOSTAT

          Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι η καλλιέργεια της κάνναβης, από το 2015 και μετά έχει μία συνεχόμενη αύξηση, εκτός από μία μικρή διόρθωση το 2018, την οποία θα την συναντήσουμε σε όλα τα προϊόντα. Παρατηρούμε επίσης ότι καλλιεργείται σε πολλά μέρη του πλανήτη, ενώ το σημαντικότερο μέρος της παραγωγής, παράγεται στην Ευρώπη και η Γαλλία είναι η Νο1 παραγωγός χώρα. Γεγονός που μας δείχνει ότι η καλλιέργεια της κάνναβης με ένα σωστό σχεδιασμό, μπορεί να αποτελέσει μία εναλλακτική καλλιέργεια.

Κεφ. 2 : Λινάρι.

To λινάρι, επιστ. Λίνον (Linum), είναι Αγγειόσπερμο, ποώδες, δικότυλο φυτό το οποίο ανήκει στην τάξη Λινώδη και στην οικογένεια των Λινοειδών, με 230 περίπου είδη των εύκρατων περιοχών και των περιοχών της Μεσογείου. Το λινάρι καλλιεργείται για τις κλωστικές ίνες του από τις οποίες κατασκευάζονται λινά νήματα και υφάσματα αλλά και για τον λιναρόσπορο και το λινέλαιο που είναι πλούσια σε ω3. Το λινάρι είναι ετήσιο φυτό και οι κυριότερες ποικιλίες του είναι δύο :

1.     Αυτές που καλλιεργούνται για τις ίνες τους και λέγονται κλωστικές. 

2.     Αυτές που καλλιεργούνται για τους σπόρους τους από τους οποίους βγαίνει ένα είδος λαδιού, το λινέλαιο. Οι τελευταίες λέγονται ελαιοδοτικές ποικιλίες.

Το ύψος του φυτού στις κλωστικές ποικιλίες φτάνει το 1,5 μέτρο, ενώ στις ελαιοδοτικές το ένα. Το λινάρι ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα χωρίς μεγάλες και έντονες βροχοπτώσεις. Στις περισσότερες περιοχές το λινάρι φυτεύεται κάθε 5 χρόνια στο ίδιο χωράφι γιατί είναι ι

διαίτερα απαιτητικό στην άντληση θρεπτικών ουσιών από το έδαφος με συνέπεια την εξάντληση του εδάφους. Η συγκομιδή γίνεται όταν πέσουν τα φύλλα ένα περίπου μήνα μετά την εμφάνιση των πρώτων ανθών. Γίνεται με μηχανικό ξερίζωμα και τα ξεριζωμένα φυτά τοποθετούνται σε ειδικούς χώρους μέχρι να ξεραθούν. Στη συνέχεια αποχωρίζονται τα περιττά σώματα και οι καρποί που περιέχουν τα ελαιώδη σπόρια και οι αποξηραμένοι βλαστοί γίνονται δεμάτια και προωθούνται για περαιτέρω επεξεργασία.

 

Πηγή :www.agrotypos.gr

Εκτός από τα χωράφια που κρατούν νερά, ή έχουν πολύ ασβέστη και τις καθαυτό αμμούδες, ή τα πολύ κατηφορικά που έχουν λίγο χώμα και από κάτω βράχο, σε όλα τα άλλα γίνεται το λινάρι. Όμως προτιμάει τα πλούσια και τα αμμοαργιλλώδη. Στα πολύ υγρά σαπίζει και αν προορίζεται για κλωστή γίνεται χοντρή, δηλαδή κατώτερη. Το χωράφι που θα σπαρθεί θα πρέπει να είναι σε θέση που να αερίζεται δίχως να το δέρνουν δυνατοί άνεμοι. Για να είναι προφυλαγμένο, σπέρνεται κατά προτίμηση, σε χωράφια που είναι σε κοιλάδα.

Στο χωράφι που θα βάλουμε λινάρι κάνουμε 2 και 3 οργώματα ως τον Οκτώβριο-Νοέμβριο που θα σπαρθεί. Το πρώτο όργωμα γίνεται πιο βαθύ από τα άλλα. Όταν το λινάρι φυτρώσει και μεγαλώσει ως μια πιθαμή το βοτανίζουμε και σε περίπτωση που βγάλει το χωράφι πολύ χόρτο το ξαναβοτανίζουμε.

Στους ψυχρότερους τόπους σπέρνεται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Στο τόπο μας όμως και γενικά στα ζεστά κλίματα το λινάρι σπέρνεται το φθινόπωρο, Οκτώβριο-Νοέμβριο. Με μηχανή το σπάρσιμο γίνεται πιο κανονικά και με λιγότερο σπόρο. Λεπτή (ψιλή) κλωστή κάνει το δασύ σπαρμένο λινάρι, γιατί γίνεται ψιλό και δεν βγάζει παρακλάδια. Το δασύ (πυκνό) λινάρι κάνει καλή (ψιλή) κλωστή, το μέτριο κλωστή και σπόρο και το αραιό σπόρο.

Μπορείτε να διαβάσετε την εισήγηση στην πιο κάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: 

https://drive.google.com/file/d/1EA2hsrDmW-Xu91-sVDohEbPDBYcFmOfC/view?usp=sharing