Το Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2020 στο Θολωτό της Κρύας η κ. Ελίνα Τρωγάδα παρουσιάσε την εισήγηση της "Απόλλωνας: το γνησιότερο τέκνο του ελληνικού πνεύματος" στα πλαίσια του Λαϊκού Πανεπιστημίου με την επωνυμία "τροφώνιος ακαδημίας" στην 1η θεματική ενότητα "Κωπαΐδα: φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα"
Εικόνα
1: Ο
φωτοφόρος Απόλλωνας – τρίπτυχο στο Μουσείο Κορίνθου
Ο Ούλριχ Βιλαμόβιτς, Γερμανός φιλόλογος, κορυφαίος ερμηνευτής του αρχαίου ελληνικού
πολιτισμού, ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του «ιστορικού θετικισμού». Αναφέρεται στον Απόλλωνα ως «το γνησιότερο
δημιούργημα του ελληνικού πνεύματος» .
Εικόνα 2:Η Λητώ με τα παιδιά της από τον William Henry
Rinehart (1874). Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.
|
Ξεκινώντας
την ιστορία το Απόλλωνα από την αρχή: Μητέρα του Απόλλωνα είναι η Λητώ, κόρη
του Τιτάνα Κοίου και της Τιτανίδας Φοίβης, αδελφή της Αστερίας και της
Ορτυγίας. Ανήκει δηλαδή στην πρώτη γενιά των θεών και προηγείται του Δία. Ο
Δίας σε μία από τις πολλές απιστίες του στην Ήρα, ερωτεύτηκε την Λητώ και έσμιξε μαζί της. Λέγεται ότι ο Δίας
και η Λητώ έσμιξαν μεταμορφωμένοι σε ορτύκια. Η Λητώ, ως ερωμένη του Δία
δέχθηκε την οργή της Ήρας που όρισε κανένας
τόπος να μην δεχθεί τη Λητώ για να γεννήσει.
Έτσι λοιπόν
φοβούμενοι όλοι την οργή της Ήρας που θα έπεφτε πάνω τους, δεν την δεχόταν
πουθενά. Η Λητώ περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο. Ξεκινώντας από το κέντρο της
Βόρειας Κρήτης, κάνει τον γύρω του νησιού, περνά στα ανατολικά παράλια της
ηπειρωτικής Ελλάδας, από την Αθήνα μέχρι τη Σκόπελο, συνεχίζει βόρεια, από τον
Θερμαϊκό μέχρι τη Σαμοθράκη· στη
συνέχεια κατεβαίνει νότια παραπλέοντας τη Μικρά Ασία και τα νησιά του
ανατολικού Αιγαίου, από την Ίδη μέχρι την Κνίδο, με μια παράκαμψη προς τη
Σκύρο· τέλος, από την Κάρπαθο διαπλέει το Αιγαίο διαγώνια προς τα δυτικά μέχρι
την άγονη Δήλο που έπλεε πάνω στη θάλασσα. Εκεί εκτυλίσσεται η γέννα του
Απόλλωνα όπως γνωρίζουμε από τον μύθο…
Εικόνα 3 :Η πορεία της Λητούς αναζητώντας τόπο για να
γεννήσει - Ελληνική Μυθολογία – Εκδοτική Αθηνών
Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή που μας αφορά… Η Λητώ ψάχνοντας για να βρει τόπο
για να γεννήσει έφτασε σε ένα βουνό κοντά στο Ακραίφνιο. Αυτό βρίσκεται ανατολικά της Κωπαΐδας και τη χωρίζει
από τον Ευβοϊκό κόλπο. Η πιο ψηλή κορυφή του είναι 720 μ. Το μέρος αυτό ένιωσε
πως ήταν κατάλληλο η Λητώ να γεννήσει. Ξαφνικά, όμως, παρουσιάστηκε μπροστά της
ένα αγριογούρουνο και η Λητώ «πτοήθηκε»,
δηλ φοβήθηκε και έτσι έφυγε αναζητώντας άλλο κατάλληλο τόπο. Το βουνό από
τότε ονομάστηκε Πτώον.
Η Λητώ, πέρασε
τότε τη βόρεια ακρολιμνιά της Κωπαΐδας και στάθμευσε στην Τεγύρα. Η Τεγύρα βρίσκεται δυο χιλιόμετρα από τη
σημερινή πόλη του Ορχομενού, κι ανάμεσα στα χωριά Διόνυσο και Πύργο, εκεί,
ξεπροβάλλει ένας χαμηλός λόφος, αυτός της Τεγύρας (ή Πολύγυρα ή
Πολυγύρα όπως ονομάζεται σήμερα). Είναι ένα χαμηλό ριζοβούνι στα
πόδια του βουνού Χλωμός, το οποίο έμοιαζε σαν μικρή χερσόνησος διότι προχωρούσε
μέσα στην τότε λίμνη της Κωπαΐδας. Αυτό το σημείο στην αρχαιότητα το ονόμαζαν
και Δήλο.
Εικόνα 4: Η γέννηση του Απόλλωνα και της Άρτεμης- βρετανικό Μουσείο
Στο σημείο
αυτό και ανάμεσα σε δύο πηγές, την Ελαία και τον Φοίνικα, σε έναν απόμερο τόπο,
λέγεται πως είδε για πρώτη φορά το φως ο θεός της αρμονίας, της γαλήνης και της
πνευματικής διαύγειας. Γι' αυτό κατά τον Πλούταρχο και τον Στέφανο τον Βυζάντιο ονομάζεται και Τεγυραίος Απόλλωνας.
Εκεί λοιπόν , στο λόφο, τον ονομαζόμενο Δήλο,
λειτουργούσε και αξιόλογο μαντείο μέχρι τα χρόνια των Μηδικών πολέμων και του
Πελοποννησιακού πολέμου και μόνο ύστερα απ' αυτούς έμεινε άφωνο.
Ο Πλούταρχος μάλιστα γράφει πως ενώ το μαντείο των
Δελφών πανικοβλήθηκε στους περσικούς πολέμους και συμβούλεψε τους Αθηναίους να
εγκαταλείψουν τα υπάρχοντά τους και την πόλη τους και να φύγουν, αντίθετα το
Τεγυραίο μαντείο έδωσε χρησμό υπέρ των Ελλήνων. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο
(πάντα κατά τον Πλούταρχο) το Τεγυραίο μαντείο αποδείχτηκε ανώτερο του
Δελφικού.
 |
| Εικόνα 5: Αρχαιολογικός χώρος Ιερού Απόλλωνος Πτώου |
Αναφέρομαι τώρα ξανά, στο όρο Πτώο, και σε ακόμη 2 εκδοχές της ονομασίας
του. Η πρώτη εκδοχή αναφέρεται στον μύθο του Απόλλωνα με την Ζευξίππη. Μαζί
αποκτούν 2 γιούς, τον Πτώο και τον Ακραιφέα. Ο πρώτος έδωσε το όνομα του στο
όρος και ο δεύτερος στην πόλη. Στην Δεύτερη εκδοχή, ο Πτώος, που ήταν γιος
Αθάμαντα (βασιλιάς του Ορχομενού) και
της Θεμιστούς (κόρης του Υψέα, γιου του ποτάμιου θεού Πηνειού). Στην περιοχή
ο Πτώος υπήρξε τοπικός ήρωας και θεός, όμως παραμερίστηκε από τον Απόλλωνα, ο
οποίος λατρευόταν στο όρος και υπήρχε ναός και μαντείο προς τιμήν του.
Σε χάρτη που παραθέτω βλέπουμε την τοποθεσία
του όρους Πτώου σε κόκκινο κύκλο και την λίμνη Κωπαΐδα. Εκεί λοιπόν Τρία
χιλιόμετρα ανατολικά του Ακραίφνιου και κάτω από μια βραχώδη προεξοχή του όρους
Πτώου, στη θέση Περδικόβρυση, δίπλα από το σημερινό εκκλησάκι της Αγίας
Παρασκευής ήταν κτισμένος ο ναός του Πτώου Απόλλωνα.
Εικόνα 6: Χάρτης αρχαίων πόλεων Βοιωτίας: Ακραίφνιο και Τεγύρα
Ας γνωρίσουμε τώρα τον ναό του Απόλλωνα εκεί, μιας και ήταν ιδιαίτερης
σημασίας ενώ η φήμη του έχει ξεχαστεί…
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΤΩΟΥ
ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Μαζί με το ναό
λειτουργούσε και μαντείο του θεού, μάλιστα αυτό χαρακτηριζόταν “πολύφωνο”, δηλαδή
μπορούσε να δίνει χρησμούς και σε μη Ελληνική γλώσσα. Ταυτόχρονα χαρακτηριζόταν
ως “αψευδές” δηλαδή ότι ήταν αλάθητο
στους χρησμούς. Εκεί λοιπόν υπήρχε ένας δωρικός ναός που ήταν αφιερωμένος στον
Απόλλωνα καθώς και μαντείο που ήταν διάσημο σ' όλη την Βοιωτία. Ο μύθος θέλει
τον ίδιο τον Απόλλωνα να θεμελιώνει το ιερό αυτό. Μάλιστα το μαντείο αυτό δείχνει να κατείχε μεγάλη φήμη στην αρχέγονη Ελλάδα.
Εικόνα 7: Αρχαιολογικά
ευρήματα στο Ιερό του Πτώου Απόλλωνα
Εκεί στις ανασκαφές
βρέθηκαν πολλά λείψανα χάλκινων αφιερωμάτων, τρίποδες, αγγεία κάθε είδους σκεύη,
αλλά και πολλά πολύτιμα αγαλματίδια των αρχαϊκών χρόνων, τα οποία ήταν προσφορές
και αφιερώματα στον Απόλλωνα. Γινόντουσαν και γιορτές, όπου Κάθε 4 χρόνια ο
προφήτης του Απόλλωνα μαζί με θεωρούς προσκαλούσαν στη γιορτή τις Βοιωτικές
πόλεις, ώστε να συμμετάσχουν σε θεατρικούς, μουσικούς, ωδικούς και ποιητικούς αγώνες
στις πομπές και στους ιερούς χορούς, και στα πολυτελή συμπόσια που δίνονταν για
το πλήθος που συνέρεε.
Πολλές φορές συμμετείχαν σε αυτές τις γιορτές πελοποννησιακές πόλεις όπως το Άργος και η Μαντινεία αλλά και πόλεις της Ασίας όπως η Έφεσος. Έγιναν ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική σχολή όπου ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα, τα οποία έριξαν φως στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία.
Πολλές φορές συμμετείχαν σε αυτές τις γιορτές πελοποννησιακές πόλεις όπως το Άργος και η Μαντινεία αλλά και πόλεις της Ασίας όπως η Έφεσος. Έγιναν ανασκαφές από τη Γαλλική Αρχαιολογική σχολή όπου ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα, τα οποία έριξαν φως στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία.
Το κτιριακό
συγκρότημα που ήρθε στο φως βρισκόταν σε υψόμετρο 370 μ. και απλωνόταν σε τρία
επίπεδο και περιελάμβανε:
1. Το ναό του Απόλλωνα. Αρχικά δείχνει να ήταν
ένας ξύλινος ναός, γύρω στον 7ο αι. π.χ., με επένδυση από πηλό στις πλευρές. Αυτός
όμως ήταν εκτεθειμένος στον καιρό και στις
ατμοσφαιρικές μεταβολές οπότε τα τμήματα του ναού που πάθαιναν ζημιές και
καταστροφές, τα αντικαθιστούσαν με τοίχους από πώρινους λίθους. Έτσι γύρω στο
550 - 500 π.Χ. να έχει γίνει όλος ο ναός πώρινος. Από το ναό βρέθηκαν και
σώζονται τα πώρινα θεμέλιά του και μέρος από την εσωτερική πλακόστρωση. Οι
διαστάσεις του ναού ήταν περίπου 24,72 Χ11,65 μ. Ήταν δωρικού ρυθμού και
περιβάλλονταν από κιονοστοιχίες σε όλες τις πλευρές. Πιθανόν να είχε13 κίονες
σε κάθε μακρά πλευρά και 6 σε κάθε στενή πλευρά.
Εικόνα 8:ναός του Πτώου Απόλλωνα - αναπαράσταση
Το δάπεδο του
ναού ήταν στρωμένο με μεγάλες πλάκες, και υπήρχε γλυπτικός διάκοσμος τόσο στη
ζωοφόρο, όσο και στα αετώματα, είχε επίσης χρώμα στα γείσα, υδρορροή κλπ.
Ο ναός υπήρχε μέχρι την καταστροφή των Θηβών από τον Μ. Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες κατά το έτος 335π. Χ..Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι μέχρι τότε λειτουργούσε το μαντείο και επομένως και ο ναός. Αφού διακόπηκε η λειτουργία του μαντείου θα πρέπει να είχε καταστραφεί και ο ναός. Όταν όμως η Θήβα ανοικοδομήθηκε το 315 π.Χ. από τον Κάσσανδρο, πιστεύεται ότι ανοικοδομήθηκε και ο ναός. Έτσι στη θέση του παλιού ναού κτίστηκε καινούριος.
Ο ναός υπήρχε μέχρι την καταστροφή των Θηβών από τον Μ. Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες κατά το έτος 335π. Χ..Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι μέχρι τότε λειτουργούσε το μαντείο και επομένως και ο ναός. Αφού διακόπηκε η λειτουργία του μαντείου θα πρέπει να είχε καταστραφεί και ο ναός. Όταν όμως η Θήβα ανοικοδομήθηκε το 315 π.Χ. από τον Κάσσανδρο, πιστεύεται ότι ανοικοδομήθηκε και ο ναός. Έτσι στη θέση του παλιού ναού κτίστηκε καινούριος.
2. Το
σπήλαιο/ μαντείο βρισκόταν στα
νότια του ναού . Ήταν μια θολωτή κατασκευή, σε βάθος 5-6 μέτρα ώστε να μην
είναι ορατή από τους πιστούς η
προφητική τελετουργία. Εκεί υπήρχε και ένας πήλινος αγωγός εγκαταστημένος
περίπου στην επιφάνεια του εδάφους, που μετέφερε νερό. Στο μαντείο του Πτώου
Απόλλωνα υπηρετούσαν μόνο προφήτες και
μάντεις. Τα χρησμοδοτικά λόγια τα ερμήνευαν οι ιερείς.
Εικόνα 10: Το σπήλαιο - μαντείο
Ο Προφήτης και
ο Μάντης "μαντεύονταν" μέσα στο σπήλαιο πίνοντας από το "αγιασμένο" και μαντικό νερό της πηγής και κάνοντας συγχρόνως μυστικές
τελετουργίες. Η διαδικασία της χρησμοδοσίας ακολουθούσε το ίδιο ίσως τυπικό που
ίσχυε και στα άλλα μαντεία. Όσοι επιθυμούσαν να συμβουλευτούν το θεό έπρεπε να
πάνε με αγνότητα σκέψης και να
υποβληθούν σε κάθαρση, σωματική και
ψυχική κάνοντας ιδιαίτερη
νηστεία και προσευχή. Ο
μάντης έδινε τους χρησμούς με φωνές και
ασυνάρτητες λέξεις, έμπειροι όμως ιερείς διατύπωναν σωστά το χρησμό. Το μαντείο λειτουργούσε και κατά
τη ρωμαϊκή εποχή, η δε φήμη του είχε εξαπλωθεί όχι μόνο σ' όλη την Ελλάδα αλλά
και στην Ασία. Ο πρώτος ιερέας του ναού αναφέρεται ο Τήνερος, γιος του Απόλλωνα
και της Μελίας.
Υπήρχα όμως και άλλες κτηριακές εγκαταστάσεις: έγινε προσπάθεια να ενοποιηθεί
ο αρχαιολογικός χώρος με τη διπλανή στάνη , εκεί όπου βρέθηκε :
3. Ο ναός της Προναίας Αθηνάς. Αυτός ήταν ένας μικρός ναός που βρισκόταν ανατολικά του κεντρικού. Είχε διαστάσεις 4,30
Χ6,70 . και αποτελεί ένα είδος
συμβολικής αντιγραφής του ναού της Προναίας Αθηνάς στους Δελφούς.
4. Στο ίδιο σημείο ενοποίησης βρισκόταν και το θέατρο. Μπροστά από την ανατολική πλευρά του ναού του
Απόλλωνα υπήρχε μια πλατεία όπου βρισκόταν το θέατρο στο οποίο τελούνταν κάθε
πέντε χρόνια τα Πτώια.
Εικόνα 11: Αρχαιολογικά ευρήματα στο Ιερό του Πτώου Απόλλωνα
5. Ακόμη υπήρχαν κτηριακές εγκαταστάσεις
για τους θεωρούς. Βρίσκονταν κάτω από το ναό του και ήταν για τη
διαμονή των θεωριών και λουτρά για τη συμβολική κάθαρσή τους και την όλη τους
προετοιμασία για την επαφή με το θεό.
6. Επίσης οικοδομήματα για τους ιερείς και τους δημόσιους
λειτουργούς. Στα κτίρια αυτά έμεναν και πιστοί
που πήγαιναν να ζητήσουν χρησμό.
7. Τέλος υπήρχε μια δεξαμενή νερού και Λουτρά. Αυτά βρίσκονταν πιο
κάτω από τα κτίρια διαμονής. Η δεξαμενή νερού, ήταν στενόμακρη και χωρισμένη σε
επτά διαμερίσματα, επιχρισμένα με ειδικό κονίαμα. Ήταν κτισμένη με πέτρες
σχεδόν ίδιου μεγέθους η καθεμία. Εκεί κοντά ήταν και τα λουτρά.
Τα Πτώια ήταν
αγωνίσματα πνευματικού ενδιαφέροντος που τελούνταν κάθε πέντε χρόνια. Από μια
επιγραφή που βρέθηκε πληροφορούμαστε ότι κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. τελούνταν τα αθλήματα του Σαλπιστή,
Κήρυκος, ραψωδού, Ποιητή Επών, Αθλητή και Κιθαρωδού. Τα αγωνίσματα διεξάγονταν
στο θέατρο. Πριν αρχίσουν τα αγωνίσματα έπρεπε να έχει προηγηθεί:
1. Κήρυξη της εκεχειρίας, διαρκούσε από τις 15 Ιουλίου ( Ιπποδρόμιος μήνας του Βοιωτικού ημερολογίου) μέχρι τις 15 Αυγούστου, στο διάστημα ο τόπος βρισκόταν σε κατάσταση αναγκαστικής ειρήνης, με σκοπό την ασφαλή διεξαγωγή των αγώνων και την ασφάλεια της περιοχής,
1. Κήρυξη της εκεχειρίας, διαρκούσε από τις 15 Ιουλίου ( Ιπποδρόμιος μήνας του Βοιωτικού ημερολογίου) μέχρι τις 15 Αυγούστου, στο διάστημα ο τόπος βρισκόταν σε κατάσταση αναγκαστικής ειρήνης, με σκοπό την ασφαλή διεξαγωγή των αγώνων και την ασφάλεια της περιοχής,
2. Η επίσημη
θυσία.
3. Στη
συνέχεια γίνονταν τα αγωνίσματα στο
θέατρο όπου και αναδεικνύονταν οι νικητές, οι οποίοι βραβεύονταν με στεφάνι.
Μετά τους
αγώνες ακολουθούσαν μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις με χορούς, όπως ο συρτός που
από τότε έφτασε και στα δικά μας χρόνια δείπνα, διανομή γλυκών, χρημάτων,
φαγητών κ.ά. Τα ονόματα των νικητών χαράσσονταν σε λίθινες στήλες τις οποίες
έστηναν στο ιερό.
Όταν ήταν αυτοκράτορας ο Καλιγούλας τα Πτώια σταμάτησαν για 30 χρόνια. Όταν ξανάρχισε η λειτουργία τους με καινούριο όνομα τα “Μεγάλα Πτώια και Καισάρεια” τα αγωνίσματα αναμορφώθηκαν και απέκτησαν μεγάλη λαμπρότητα. Σήμερα ο δήμος Ακραιφνών έχει 7ημερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που ονομάζει «Πτώια».
Όταν ήταν αυτοκράτορας ο Καλιγούλας τα Πτώια σταμάτησαν για 30 χρόνια. Όταν ξανάρχισε η λειτουργία τους με καινούριο όνομα τα “Μεγάλα Πτώια και Καισάρεια” τα αγωνίσματα αναμορφώθηκαν και απέκτησαν μεγάλη λαμπρότητα. Σήμερα ο δήμος Ακραιφνών έχει 7ημερες πολιτιστικές εκδηλώσεις που ονομάζει «Πτώια».
Τέλος θα αναφερθώ
στους Κούρους του Πτώου. Στο σύνολό τους έχουν βρεθεί στο Πτώον τουλάχιστον
ενενήντα κούροι, οι περισσότεροι σε θραύσματα, ενώ ο αριθμός τους πιθανόν
ανέρχεται στους εκατόν είκοσι. Από τα σημεία εύρεσης των κούρων γνωρίζουμε ότι
οι περισσότεροι στέκονταν στο άνδηρο του ναού πάνω σε χαμηλές βάσεις και
σπανιότερα πάνω σε κίονες. Οι κούροι είναι είτε από ντόπιο πωρόλιθο ή από
μάρμαρο, βοιωτικό ή εισηγμένο, κυρίως από την Πάρο και τη Νάξο. Όλοι οι κούροι
χαρακτηρίζονται από κοινά τεχνοτροπικά γνωρίσματα, το λεγόμενο «μειδίαμα»,
δηλαδή το συγκρατημένο χαμόγελο, και τη φαινομενικά ακίνητη και αυστηρά μετωπική
στάση του σώματος. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των βοιωτικών κούρων είναι η όχι
τόσο ρεαλιστική απόδοση της ανατομίας, η απλότητα, ένας σχεδόν άγριος
δυναμισμός και η ζωντάνια.
Εικόνα 14 : Μαρμάρινο
βοιωτικό έργο που βρέθηκε μαζί με άλλους κούρους στο ιερό του Απόλλωνα, στο
Πτώο της Βοιωτίας. Χαρακτηρίζεται από έντονη νησιωτική επίδραση, όπως και πολλά
ακόμη γλυπτά της ίδιας περιόδου, που προέρχονται από το ιερό του Πτώου. Είναι
έργο του 550 π.Χ. περίπου και το ύψος του είναι 1.36 μ. Αρχαιολογικό Μουσείο
Θηβών.
Εικόνα 15: Μπρούτζινο αγαλματίδιο κόρης του 520 π.Χ. περίπου. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολ. Μουσείο
Εικόνα 16: Μαρμάρινο κεφάλι κούρου από το ναό
του Πτώου Απόλλωνα.Είναι
έργο του 540 π.Χ. περίπου. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Βουνό Πέτρα
ή Τιλφούσιο όρος και Τιλφούσα πηγή.
Εικόνα 17: Βουνό Πέτρα – Τιλφούσιο όρος
|
Ο
θεός Απόλλωνας από την πρώτη στιγμή που γεννήθηκε ήθελε να δημιουργήσει το
πρώτο μαντείο στον κόσμο, που να φανερώνει στους ανθρώπους την αλάθευτη βουλή
του πατέρα του, του Δία. Γι' αυτό φεύγει
από τον Όλυμπο και αρχίζει να ψάχνει να βρει τον κατάλληλο τόπο για το μαντείο
του. Πέρνα πολλά μέρη αλλά δεν βρίσκει κάτι που να τον ευχαριστεί. Κάποια
στιγμή φτάνει εδώ κοντά, στα μέρη της Θήβας, που τότε ήταν σκεπασμένα με
παρθένα δάση, μιας και η πόλη δεν είχε χτιστεί ακόμη. Από εκεί φτάνει στην
Ογχηστό, περνάει τον Κηφισό ποταμό,
περνάει την Αλίαρτο και φτάνει στο τέλος
στα νερά της πηγής Τιλφούσας ή Τιλφώσ(σ)σας κάτω από το βουνό Τιλφούσιο ή
Τιλφώσ(σ)ιον. Εδώ, για πρώτη φορά, ύστερα από την περιπλάνησή του ο θεός
Απόλλωνας πιστεύει πως βρήκε τον τόπο που γύρευε. Ένα όμορφο πέρασμα ήταν με
κελαρυστή πηγή, πυκνά δέντρα γύρω του και το βουνό από πάνω που δέσποζε.
Έτσι φωνάζει
την Τιλφούσα, τη νύμφη που εξουσίαζε τα νερά, και της λέει πως θέλει να χτίσει ναό
και μαντείο στα μέρη αυτά. Και χωρίς να χάσει καιρό χαράζει τα όριά του
μαντείου έτσι ώστε να γίνει φαρδύ και μακρύ. Η νύμφη Τιλφούσα ήταν και αυτή
όμως μάντισσα και δεν επιθυμούσε να μοιραστεί τη θέση της με το θεό Απόλλωνα, έτσι
αποφασίζει να τον αποτρέψει να φτιάξει εκεί το μαντείο του λέγοντάς του πως το
μέρος δεν είναι κατάλληλο. Και παρακάτω του λέει: "Πήγαινε καλύτερα κάτω
από τον Παρνασσό, στην Κρίσα. Εκεί δε θα σε ενοχλεί τίποτε". Ο Απόλλωνας
ξεγελιέται και παίρνει το δρόμο για τον Παρνασσό. Σύντομα όμως, αντιλαμβάνεται
την παγίδα που του είχε στήσει η Τιλφούσα και επιστρέφει στην πηγή της
Τυλφούσας και σταματά τη ροή της με βροχή από βράχια. Δίπλα στην πηγή
κατασκευάζει ένα βωμό.
Μερικά
στοιχεία ακόμη για το μέρος εκεί:
·
Η παράδοση λέει ότι όταν οι Αργείοι κυρίεψαν τη Θήβα,
μαζί με τους γιους του Πολεινίκη,πήγαν λάφυρα στους Δελφούς , στο θεό Απόλλωνα.
Μαζί τους είχαν και τον Μάντη Τειρεσία , ο οποίος αφού έσβησε τη δίψα του στην
Τιλφούσα πηγή ξεψύχησε και ο τάφος του βρίσκεται κοντά στην πηγή.
·
Ακόμη Ο Παυσανίας αναφέρει, ότι οι Αλιάρτιοι είχαν
αφιερωμένο, κοντά στο βουνό Τιλφούσιο, ένα χώρο στις θεές που τις ονόμαζαν
Πραξιδίκες, στις οποίες ορκίζονταν και ο όρκος τους δεν ήταν καθόλου
επιπόλαιος.
·
Το Τιλφούσιο ή Τιλφώσ(σ)ιον όρος βρίσκεται στα
αριστερά του δρόμου Λιβαδειάς -Θηβών, και είναι το ύψωμα της Πέτρας, εκεί που
έγινε η τελευταία μάχη του αγώνα της ανεξαρτησίας κατά των Τούρκων, το
Σεπτέμβρη του 1829. Τα σημείο αυτό ήταν παραλίμνιο, έτσι σ' αυτό το στενό
πέρασμα οι ελληνικές δυνάμεις του Υψηλάντη εμπόδιζαν τη διέλευση των Τουρκικών
δυνάμεων προς Λαμία.
Εικόνα 18 :
θεμέλια του ιερού του Τελφουσίου Απόλλωνα
Εικόνα 19: Εξωκλήσι του Ιωάννου
του Προδρόμου
Απέναντι από το βραχώδες βουνό
Πέτρα και δίπλα σχεδόν της σιδηροδρομικής γραμμής υπάρχει το εξωκλήσι του
Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο αντικατέστησε στη θέση αυτή τον αρχαίο ναΐσκο
του Τιλφουσίου Απόλλωνα, τα θεμέλια του οποίου βρέθηκαν κοντά στη ΒΔ γωνιά της
εκκλησίας. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, από τον αρχαιολόγο Θ. Σπυρόπουλο,
στο κέντρο του ναΐσκου αποκαλύφθηκε ένα κυκλικό όρυγμα με στάχτες και κάρβουνα.
Επίσης βρέθηκε βάθρο με αναθηματική επιγραφή για τη θεά Άρτεμη.
Απόλλων
Ο Θεός του φωτός
 |
| Εικόνα 20: Απόλλωνας |
Ο Απόλλωνας είναι ο Θεός του φωτός, ο Θεός της
μαντικής τέχνης και των οραμάτων, της μουσικής, των τραγουδιών και της ποίησης
(προστάτης των καλών τεχνών), ο αιώνιος έφηβος. Ακόμη είναι ο Θεός της
θεραπείας αλλά επειδή πολύ συχνά στην αρχαία Ελλάδα όποιος είναι ικανός για το
καλύτερο, είναι ικανός και για το χειρότερο, ο Απόλλωνας είναι ο θεός της
πανούκλας και των αρρωστιών. Είναι σημαντικό να σταθούμε και αναφέρω εδώ
το πώς για τους αρχαίους το καλό και το κακό συνυπάρχουν , δημιουργώντας
ένα δίπολο χωρίς αυτό να αφήνει ερωτηματικά. Πώς δηλαδή το φυσιολογικό
κυμαίνεται σε ένα εύρος, όπου ακόμη και ένας θεός μπορεί να κινείται σε αυτό.
Μπορεί ταυτόχρονα να είναι ικανός για κάθε καλό και να αποδίδονται σε αυτόν
θετικές ιδιότητες, μα και σκοτεινές, χθόνιες δυνάμεις.
Ο
Απόλλωνας είχε πολλά προσωνύμια το γνωστότερό ήταν Φοίβος. Θα σας
παρουσιάσω κάποια από τα επίθετά του:....................................
........................................................................................
Μαντική Τέχνη και μάντεις............
Μαντική Τέχνη και μάντεις............
Δελφικά παραγγέλματα .................
|
Ολόκληρη την εισήγηση
μπορείτε να τηνδιαβάσετε ΕΔΩ: https://drive.google.com/file/d/13is1VwV5bs48y_ay5PZ2tSL7D_5qAVZ2/view?usp=sharing |
