Στην Αίθουσα Τέχνης και Πολιτισμού του Δήμου Λεβαδέων, το Σάββατο 10 Ιουνίου 2023, ο κ. Λουκάς Γερούλιας μας παρουίασε την εισήγησή του "Τα τζαμιά της Λιβαδειάς" Από την έλευση των Οθωμανών έως σήμερα, στα πλαίσια του 2ου κύκλου του Λαϊκού Πανεπιστημίου με την επωνυμία τροφώνια ακαδημία, με θέμα "Λιβαδειά: η πόλη, οι πολίτες, ο πολιτισμός. Από το παρελθόν στο παρόν. Από το παρόν στο μέλλον".
"Λίγα χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τούς Οθωμανούς η προελαύνουσα τότε Αυτοκρατορία του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή
κατέλαβε την 
Αθήνα και στην συνέχεια την Θήβα και την Λιβαδειά το 1460, με
ηγέτη τον Γαζή Ομέρ Μπέη. Ξεκίνησε
έτσι σταδιακά η μετεγκατάσταση πολλών Μουσουλμάνων στην περιοχή. Όπως
ήταν φυσικό ακόλουθο, έφεραν μαζί τους τα ήθη, τα έθιμα και τις θρησκευτικές
τους πεποιθήσεις παράλληλα με την πλήρη οργάνωση της κοινωνίας στα πρότυπα της
κραταιής τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Άρχισαν να δημιουργούνται έτσι τεμένη, τεκέδες, Οθωμανικά λουτρά,νεκροταφεία, Μαυσωλεία (Τουρμπέδες). Ο ίδιος ο Γαζής Ομέρ Μπέης ως ένδειξη σεβασμού. έκτισε όπως συνηθίζονταν στις κατακτήσεις το πρώτο Τζαμί στην πόλη της Λιβαδειάς που έμελλε να είναι και το τελευταίο που διασώθηκε έως σήμερα. Στο αμέσως επόμενο διάστημα χτίζονται νέα Τζαμιά καθώς και κτήρια διοικητικού χαρακτήρα όπως αυτό του Βοεβόδα της πόλης, ακόμα και πρωτοδικείο (μεκχεμέ - Mahkeme).
Ο Τούρκος περιηγητής Ελβιά Τσελεπή περνώντας από την πόλη δύο αιώνες μετά, αναφέρει την ύπαρξη έξι τζαμιών, τεκέδων και άλλων κτηρίων που κάλυπταν τότε τις θρησκευτικές και κοινωνικές ανάγκες των Μουσουλμάνων σε όλους τούς Μαχαλάδες της και μία ακμάζουσα πόλη με όλα τα οργανωτικά στοιχεία της τότε Οθωμανικής κοινωνίας.
Δεν παραλείπονται σταδιακά και οι μετατροπές εκκλησιών σε Τζαμιά για πρακτικούς λόγους, αλλά και για λόγους κόστους ανέγερσης νέων κτηρίων. Κυρίως όμως για σημειολογικούς, με σκοπό την επιβολή και εγκαθίδρυση του Μωαμεθανισμού σε νέα εδάφη της Αυτοκρατορίας. Κάθε Μαχαλάς έχει πλέον το δικό του τζαμί.
Παρόλα αυτά, στο πέρασμα των 370 περίπου ετών της Τουρκικής παρουσίας στην πόλη διαπιστώνουμε παράλληλα και την ύπαρξη και λειτουργία αρκετών χριστιανικών ναών μέχρι και την έναρξη της επανάστασης που αποδεικνύει την αρμονική συνύπαρξη των διαφόρων θρησκειών.
Μέσα από αυτές τις αντιθέσεις η Λιβαδειά παρέμεινε σημαντική πόλη για τούς Οθωμανούς μέχρι την καταστροφή της το 1821 όπου μαζί με τα πολλά σπίτια, αρχοντικά και σεράγια, καταστράφηκαν και σημαντικά κτήρια της εποχής εκείνης.
Η Λιβαδειά μετά από αυτό το συμβάν αποκτά νέο ιστορικό ορόσημο:
“ Η πόλη πριν και μετά την επανάσταση….”
Ως συνέπεια αυτών σε συνδυασμό με την οριστική αποχώρηση του δυνάστη, είχαμε την ανάγκη για δημιουργία νέων εκκλησιών, παρόλο που υπήρχαν πενιχροί διαθέσιμοι πόροι από το κράτος. Αρχικά γίνεται η επιλογή της χρήσης υφιστάμενων οθωμανικών για την επείγουσα κάλυψη των αναγκών μας. Έτσι είχαμε Τζαμιά που έγιναν σχολεία, αποθήκες ή εκκλησίες, ενώ άλλα ακόμα και ερειπωμένα όπως τεκέδες και λουτρά, ως εθνικά κτήματα πλέον, δόθηκαν σε κατοίκους της πόλης.
Οι ξένοι περιηγητές αντικρίζουν πλέον μια άλλη πόλη, αυτή την φορά σε παρακμή... Παρόλα αυτά δεν έχει χάσει τον πρότερο ανατολίτικο της χαρακτήρα. Μετά από λίγες δεκαετίες βρίσκει και πάλι τον ρυθμό της. Με την βοήθεια του αιώνιου «συμμάχου» της, του νερού, ζει και πάλι μια νέα επανάσταση.Την βιομηχανική.
Τα παλιά Οθωμανικά κτήρια είτε γκρεμίζονται, είτε μετατρέπονται σε δημόσια κτήρια. Κάποια ακόμα και σε εργοστάσια. Με την είσοδο του 20ου αιώνα ελάχιστα από τα παραπάνω έχουν απομείνει να θυμίζουν το πέρασμα των Οθωμανών από την πόλη και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες, εγκαταλελειμμένα πλέον, γκρεμίζονται. Το μόνο που απομένει να μας θυμίζει το πέρασμα των Οθωμανών από την πόλη μας είναι το Τζαμί του Γαζή Ομέρ Μπέη που συνεχίζει έως και σήμερα να στέκεται ως μάρτυρας όλης της μακρόχρονης αυτής παρουσίας τους.
