ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή
Κεφ. 1 :
Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις του Γ.Π.Α.
Κεφ. 2 : Ιστορικά Στοιχεία
Κεφ. 3 : Η «Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Γ.Π.Α.
Ανώνυμη Εταιρεία».
Κεφ. 4 : Το
Αγρόκτημα Κωπαϊδας.
Συμπεράσματα –
Προοπτικές.
0.
Εισαγωγή
Το αγρόκτημα
Κωπαΐδας αποτελεί
περιουσιακό στοιχείο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και βρίσκεται στην
περιοχή Αλιάρτου Βοιωτίας, 120 χιλιόμετρα βόρεια της Αθήνας. Έχει έκταση 1.000
στρεμμάτων.Το αγρόκτημα εκτός από τη σημασία που έχει ως οικονομικός πόρος για
το Γ.Π.Α. έχει σημαντικό ρόλο για την εκπαίδευση των φοιτητών του
πανεπιστημίου, αλλά και για ερευνητικούς σκοπούς. Σημαντικός είναι ο ρόλος του
και για την ευρύτερη περιοχή της Αλιάρτου. Μαζί με την περιουσία του Σταθμού
Γεωργικής Έρευνας Αλιάρτου του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε (εκτάσεως 1.000 στρεμμάτων) και του
Αμπελουργικού Φυτωρίου Κωπαϊδας (εκτάσεως 1.000 στρεμμάτων) μπορούν να
αποτελέσουν τη βάση για μία επανεκκίνηση της αγροτικής ανάπτυξης καθώς και ένα
πόλο βιώσιμης ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή.
1.Γεωργικές
Εκμεταλλεύσεις του Γ.Π.Α.
Το Πανεπιστήμιο εκτός από το αγρόκτημα στην Κωπαΐδα,
έχει αγροκτήματα στη Γιαλού Σπάτων και στον Ωρωπό. Τα αγροκτήματα και το
θερμοκήπιο χρησιμοποιούνται για πρότυπη εκμετάλλευση, εκπαιδευτικούς και
ερευνητικούς σκοπούς. Έχουν παραχωρηθεί στην Εταιρεία Αξιοποίησης και
Διαχείρισης Περιουσίας του ΓΠΑ που ιδρύθηκε το 1993 (ΦΕΚ 114/09.07.1993)[1].
Το αγρόκτημα Κωπαΐδας βρίσκεται στην περιοχή Αλιάρτου
Βοιωτίας, 120 χιλιόμετρα βόρεια της Αθήνας. Έχει έκταση 1.000 στρεμμάτων και
είναι υποδιαιρεμένο σε 11 τεμάχια τα οποία καλλιεργούνται με αροτραίες
καλλιέργειες (βαμβάκι, αραβόσιτο, μηδική, σιτηρά κ.ά.). Το έδαφος είναι πλούσιο
σε οργανική ουσία και ασβέστιο. Το κτήμα έχει εγκατεστημένο υπόγειο αρδευτικό
σύστημα με επιφανειακές υδροληψίες. Επίσης, υπάρχει σύγχρονος μετεωρολογικός
σταθμός αυτόματης καταγραφής στοιχείων με αισθητήρες για μέτρηση κατατομών
θερμοκρασίας αέρα και εδάφους, ηλιακής ακτινοβολίας, ατμοσφαιρικής υγρασίας και
ταχύτητας του ανέμου σε διάφορα επίπεδα. Είναι εξοπλισμένο με γεωργικά
μηχανήματα και εργαλεία. Διαθέτει οικίσκο για στέγαση του προσωπικού, δύο
υπόστεγα για στέγαση του μηχανολογικού εξοπλισμού και αποθήκευση γεωργικών
εφοδίων και συγκομισμένων προϊόντων.
Το αγρόκτημα Γιαλού Σπάτων βρίσκεται 35 χιλιόμετρα δυτικά
της Αθήνας και σε μικρή απόσταση από τον δήμο των Σπάτων. Έχει έκταση 375
στρεμμάτων και καλλιεργείται κυρίως με αμπέλια και ελιές. Ο αμπελώνας έχει
έκταση 216 στρεμμάτων και αποτελείται από πέντε ποικιλίες οινοποίησης
βιολογικής καλλιέργειας (σαββατιανό, ροδίτης, ασύρτικο, αθήρι και μαλαγουζιά).
Τα πρέμνα έχουν γραμμοειδή διαμόρφωση και αρδεύονται με σταγόνες. Το κτήμα
είναι εξοπλισμένο με γεωργικά μηχανήματα και εργαλεία. Διαθέτει οικίσκο για τη
στέγαση του προσωπικού, χώρο αποθήκευσης γεωργικών εφοδίων και προϊόντων και
υπόστεγο για στέγαση του μηχανολογικού εξοπλισμού.
Το αγρόκτημα του Ωρωπού καταλαμβάνει αρδευόμενη έκταση
27 στρεμμάτων, η οποία καλλιεργείται με κηπευτικά.
Το Θερμοκήπιο
Καλλωπιστικών Φυτών, έκτασης
1,7 στρεμμάτων, είναι ένα γυάλινο θερμοκήπιο τεσσάρων αιθουσών, μίας αίθουσας
μητρικής φυτείας με τα κυριότερα είδη καλλωπιστικών φυτών που παράγει το
θερμοκήπιο[2].
Η δεύτερη αίθουσα είναι το πολλαπλασιαστήριο το οποίο έχει θερμαινόμενους
πάγκους ριζοβολίας και σύστημα υδρονέφωσης.Οι υπόλοιπες δύο αίθουσες φιλοξενούν
καλλωπιστικά φυτά εσωτερικού χώρου σε γλάστρες προς πώληση[3].
Παράλληλα υπάρχει και περιφραγμένος υπαίθριος χώρος συνολικής έκτασης περίπου
ενός στρέμματος. Στο χώρο αυτό φιλοξενούνται πάνω από είκοσι είδη φυτών προς
πώληση. Πρόκειται για καλλωπιστικά φυτά εξωτερικού χώρου, εποχιακά ανθόφυτα,
πολυετή ανθοφόρα και αρωματικά φυτά.
2. Ιστορικά Στοιχεία
Η ιδιοκτησία του Κτήματος της Κωπαϊδας στο Γ.Π.Α.
προέκυψε στο πλαίσιο της εξαγοράς του συνόλου των αποξηραμένων εκτάσεων της ΑγγλικήςΕταιρείας
από το ελληνικό κράτος. Με το ΦΕΚ
195Α – 31/07/1953 και τα Ν.Δ. 2488 Περί συστάσεως Οργανισμού Κωπαϊδας και Ν.Δ.
2489 Περί παροχής εξουσιοδοτήσεως εις τον Υπουργόν των Οικονομικών προς σύναψιν οριστικής
Συμβάσεως εξαγοράς του Κτήματος Κωπαϊδας, η περιοχή άνηκε πλέον στο ελληνικό
κράτος.
Με την υπ΄ αριθμ. Πρωτ. Ε/42010/21.12.1953 Απόφαση του Υπουργού
Γεωργίας, παραχωρήθηκαν στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών (πλέον Γ.Π.Α.) τα
αγροτεμάχια 2 και 15 του Γ Τομέα Αγροκτήματος Κωπαϊδας, εκτάσεως 1.000
στρεμμάτων μετά των επ΄ αυτών κτισμάτων και υποστατικών. Στη συνέχεια με την
υπ΄ αριθμ. Πρωτ. Κ/34127/27.9.1963 Απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, παραχωρήθηκαν
άλλα 11,25 στρέμματα. Τέλος με την υπ΄ αριθμό πρωτ. 323871/12087/11.9.1981
Απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, παραχωρήθηκαν στο Γ.Π.Α. τα κληροτεμάχια 1287
και 1288, συνολικής εκτάσεως 71,75 στρεμμάτων.
[1]Παπαδόπουλος Γεώργιος,
«Αξιοποίηση και Διαχείριση Περιουσίας του
Γ.Π.Α.», (Μεταπτυχιακή εργασία), διαθέσιμο στο :http://dspace.aua.gr/xmlui/bitstream/handle/10329/4164/Papadopoulos_G.pdf?sequence=1,
σελ. 5.
[2]
Διεύθυνση Αξιοποίησης Αγροκτημάτων και Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων, Γ.Π.Α.,
διαθέσιμο στο : https://www2.aua.gr/el/info/dieythynsi-axiopoiisis-agroktimaton-georgikon-ekmetalleyseon
[3]Παπαδόπουλος Γεώργιος, «Αξιοποίηση
και Διαχείριση Περιουσίας του Γ.Π.Α.», (Μεταπτυχιακή εργασία), διαθέσιμο
στο :http://dspace.aua.gr/xmlui/bitstream/handle/10329/4164/Papadopoulos_G.pdf?sequence=1,
σελ. 7.
Εικ. 1: Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (31/07/1953)
Στο πλαίσιο της παραχώρησης 1.000
στρεμμάτων γης στην Κωπαϊδα, ξεκίνησε η συνεργασία με την Ανώτατη Γεωπονική
Σχολή Αθηνών.Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας έγιναν μελέτες σχετικές με το
έδαφος της Κωπαϊδος. Επίσης εκτελέστηκαν ερευνητικά προγράμματα, ενώ ταυτόχρονα
προτάθηκαν και νέα πιο βελτιωμένα και αποδοτικά προγράμματα καλλιεργητικών
τεχνικών.Η Γεωπονική Σχολή βοήθησε και στην αντιμετώπιση και την λύση αρκετών
προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι καλλιεργητές όπως π.χ. την αντιμετώπιση των
ζιζανίων και των διάφορων εντόμων που με
την παρουσία τους απειλούσαν τις καλλιέργειες.
Στο πλαίσιο της
αναμόρφωσης του Γ.Π.Α., άλλαξε το θεσμικό πλαίσιο που διαχειριζόταν την
περιουσία του Γ.Π.Α. με το υπ΄ αριθμ. 268 ΠροεδρικόΔιάταγμα που ανακοινώθηκε
στο ΦΕΚ114-09/07/1993, συστάθηκε η «Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας
του Γ.Π.Α. Ανώνυμη Εταιρεία». Το προαναφερόμενο νομικό πρόσωπο διαχειρίζεται
και το Αγρόκτημα της Κωπαϊδας.
3.
Η «Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Γ.Π.Α. Ανώνυμη Εταιρεία».
Η έδρα της εταιρείας
είναι στην Αθήνα. Σκοπός της είναι η αξιοποίηση και η διαχείριση της περιουσίας
του Γ.Π.Α. αποστολή της είναι η ανάπτυξη οποιασδήποτε ενέργειας και πράξης που
ανάγεται στην εκπλήρωση της αξιοποίησης της περιουσίας του Γ.Π.Α., με γνώμονα
πάντοτε τη δημιουργία μέσων και πόρων για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής και
ερευνητικής διαδικασίας και ανάπτυξης γενικότερα του Γ.Π.Α.
Σημαντικό τμήμα της
εταιρείας αποτελεί το Τμήμα Α΄
Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων. Οι αρμοδιότητες του Τμήματος Γεωργικών
Εκμεταλλεύσεων είναι:
·
Κατάρτιση
του ετήσιου γενικού σχεδίου αξιοποίησης των αγροκτημάτων και των γεωργικών
εγκαταστάσεων του Ιδρύματος και προώθησή του για έγκριση από τα αρμόδια
συλλογικά όργανα.
·
Κατάρτιση
και εκτέλεση του προϋπολογισμού δαπανών σε ετήσια και μηνιαία βάση.
·
Μέριμνα
για τις εργασίες στα αγροκτήματα (κατεργασία εδάφους, σπορά, λίπανση,
φυτοπροστασία, άρδευση, κλάδεμα και συγκομιδή παραγωγής), συντήρηση και
επισκευές στις εγκαταστάσεις.
·
Αντιμετώπιση
-σε συνεργασία με τα αρμόδια Εργαστήρια- των αναφυομένων προβλημάτων ασθενειών,
λίπανσης και άρδευσης.
4.
Το Αγρόκτημα Κωπαϊδας
Όπως αναφέραμε και παραπάνω το
Κτήμα έχει έκταση 1.020 στρέμματα.Η εκμετάλλευση περιορίζεται στα Αγροτεμάχια 2
και 15 του Γ Τομέα του Αγροκτήματος Κωπαϊδας.Το αγροτεμάχιο Μαυροματίου που
περιλαμβάνει τα Κληροτεμάχια 1287 και 1288, συνολικής εκτάσεως 71.750 τ.μ.,
δηλώνεται από το 2003 στις εκτάσεις σε καλή γεωργική κατάσταση που
προσμετρούνται στα εκτατικά δικαιώματα.
Φυσικά στο Κτήμα υπάρχουν και οι
κατάλληλες υποδομές που εξυπηρετούν το σκοπό της λειτουργίας, των καλλιεργειών
και των αναγκών του προσωπικού που απασχολεί. Το κτήμα έχει εγκατεστημένο
υπόγειο αρδευτικό σύστημα με επιφανειακές υδροληψίες.Επίσης, υπάρχει σύγχρονος
μετεωρολογικός σταθμός αυτόματης καταγραφής στοιχείων με αισθητήρες για μέτρηση
κατατομών θερμοκρασίας αέρα και εδάφους, ηλιακής ακτινοβολίας, ατμοσφαιρικής
υγρασίας και ταχύτητας του ανέμου σε διάφορα επίπεδα. Είναι εξοπλισμένο με γεωργικά
μηχανήματα και εργαλεία, απαραίτητα για τις κύριες καλλιεργητικές φροντίδες.
Επίσης, διαθέτει οικίσκο για στέγαση του προσωπικού και δύο υπόστεγα για
στέγαση του μηχανολογικού εξοπλισμού και αποθήκευση γεωργικών εφοδίων και
συγκομισμένων προϊόντων. Το προσωπικό του κτήματος αποτελείται από 1 Αναπληρωτή
Προϊστάμενο και 2 Γεωπόνους με έδρα την Αθήνα, όπου μεταβαίνουν συχνά στο Κτήμα.
Επίσης εργάζονται σε μόνιμη βάση 3 χειριστές αγροτικών μηχανημάτων με έδρα το
Αγρόκτημα Κωπαϊδας.
Το Κτήμα είναι υποδιαιρεμένο σε 11
τεμάχια τα οποία καλλιεργούνται με αροτραίες καλλιέργειες. Οι βασικές
καλλιέργειες που καλλιεργούνται είναι το βαμβάκι, ο αραβόσιτος, η μηδική,
σιτηρά, ηλίανθος, σόργο, χλοοτάπητας κ.ά.Το έδαφος είναι πλούσιο σε οργανική
ουσία και ασβέστιο, σημαντικός παράγοντας για την γονιμότητα του εδάφους και
της παραγωγικότητας των καλλιεργειών.
Πηγή
: https://permissos.gr/
Εικ. 2:
Αροτραία καλλιέργεια στο Κτήμα Κωπαϊδας.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, κύριος
σκοπός του αγροκτήματος είναι και η λειτουργία του ως πεδίο διεξαγωγής
ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για την παραγωγή γνώσης και την
εξέλιξη της γεωπονικής επιστήμης.
Η ερευνητική και εκπαιδευτική πλευρά Το
αγρόκτημα Κωπαίδας συνδράμει το ερευνητικό έργο των Εργαστηρίων του Γ.Π.Α., με
μια ιδιαίτερη σημαντική λειτουργία, την πραγματοποίηση της εργασίας πεδίου
διδακτορικών διατριβών. Επίσης έχουν εκτελεστεί μεγάλα ερευνητικά προγράμματα,
όπως του Εργαστηρίου Γεωργικής Υδραυλικής: «Ορθολογική εφαρμογή της άρδευσης
και της αποστράγγισης κάτω από Ελληνικές συνθήκες–Εξατμισοδιαπνοή» (1990 –
1996), τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιευτήκαν σε 6 έγκριτα περιοδικά, σε
συνέδρια με κριτές και εκπονήθηκαν δύο διδακτορικές διατριβές. Πρόσφατα το ίδιο
Εργαστήριο, με την επίβλεψη του Επ. καθηγητή κ. Στ. Αλεξανδρή, εγκατέστησε
μικρομετεωρολογικό σταθμό εξατμισοδιαπνοής αναφοράς
(Grassreferenceevapotranspirationstation)[1]. Το αγρόκτημα
επισκέπτονται φοιτητές στα πλαίσια των εκπαιδευτικών εκδρομών τους όπως και
ξένοι ερευνητές στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος
«Legume-supportedcroppingsystems for Europe» (Συστήματα καλλιέργειας στην
Ευρώπη βασιζόμενα στα ψυχανθή) με συντονιστές τους αν. καθηγητές κ.κ. Δ.
Μπιλάλη και Δ. Σάββα.
[1]Θανόπουλος Ροικος, «Αγρόκτημα Κωπαϊδας Γ.Π.Α.», Περιοδικό Τριπτόλεμος, τεύχος 43, σελ. 14-15.
Πηγή
: https://permissos.gr/
Εικ. 3:
Πειραματικός αγρός στο Κτήμα Κωπαΐδας
Στο πλαίσιο της λειτουργίας αυτής
πραγματοποιούνται πειράματα για την εκπόνηση πτυχιακών και διδακτορικών
εργασιών. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας των φοιτητών του
Πανεπιστημίου, κάθε χρόνο διοργανώνεται μία ημερήσια εκδρομή για επαφή των
φοιτητών με τις εκτατικές καλλιέργειες και τις καλλιεργητικές φροντίδες στην
πράξη. Επίσης στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη
Νέα Γενιά» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) σε συνεργασία με το Γ.Π.Α.,
πραγματοποιούνται προγράμματα κατάρτισης νέων στους τομείς της μελισσοκομίας,
των ψυχανθών και των αρωματικών φυτών.
Πηγή
: https://melissokomos.gr/tag/
Εικ. 4:
Εκπαίδευση νέων στη μελισσοκομία στο Κτήμα Κωπαΐδας.
Συμπεράσματα
– Προοπτικές.
Εκτός από τις εκτάσεις που ανήκουν στο
Γ.Π.Α. στην περιοχή της Κωπαϊδας, επίσης σημαντικές εκτάσεις κατέχουν και ο Σταθμός
ΓεωργικήςΈρευνας Αλιάρτου του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., εκτάσεις 1.000 στρεμμάτων και το Αμπελουργικό
ΦυτώριοΚωπαϊδας και αυτό με περιουσία 1.000 στρεμμάτων. Εδώ και αρκετά χρόνια,
ο Σταθμός Γεωργικής Έρευνας δεν βρίσκεται σε λειτουργία και οι εκτάσεις του
ενοικιάζονται σε παραγωγούς. Επίσης και το Αμπελουργικό Φυτώριο Κωπαϊδας, λόγω
της οικονομικής κρίσης του 2010, έχει παύσει τη λειτουργία του. Η περιουσία και
των τριών οργανισμών, συνολικά 3.000 στρέμματα, αποτελούν μία σημαντική βάση
για την έναρξη της διαδικασίας μίας ολιστικής βιώσιμης ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή. Η ενίσχυση της
αγροτικής έρευνας στο μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων αυτών, θα συμβάλει στη
διάχυση της τεχνογνωσίας και στους παραγωγούς της περιοχής με αποτέλεσμα την
αύξηση της γεωργικής παραγωγικότητας και της αύξησης του αγροτικού εισοδήματος.
Λόγω του ότι και η έδρα των τριών οργανισμών εντοπίζονται γεωγραφικά στην
περιοχή της Αλιάρτου, υπάρχει η προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός τρίτου πόλου
ανάπτυξης μεταξύ του άξονα Θήβας – Λιβαδειάς.
Η επαναδραστηριοποίηση του Σταθμού
Έρευνας του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. και του Αμπελουργικού Φυτωρίου, σε συνεργασία με το
Γ.Π.Α. μπορούν να προσελκύσουν νέους επιστήμονες, έστω και για προσωρινή
διαμονή στην περιοχή. Η αύξηση της ερευνητικής δραστηριότητας στους οργανισμούς
αυτούς, με στόχευση στον αγροδιατροφικό τομέα, θα οδηγήσει στην αύξηση θέσεων
εργασίας για τον τοπικό πληθυσμό.
Στο πλαίσιο της σημασίας του αγροτικού
τομέα στην περιοχή, στις 25 Απριλίου του 2018, υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας
μεταξύ του Γ.Π.Α. και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για την ίδρυση Κέντρου
Καινοτόμων και Αειφόρων Γεωπονικών Επιστημών. Το Κέντρο αυτό θα απευθύνεται σε
φοιτητές, μεταπτυχιακούς φοιτητές , υποψήφιους
διδάκτορες, ερευνητές, μέλη ΔΕΠ, επιστήμονες από την Αλλοδαπή για την εκπόνηση
ερευνητικών-πειραματικών εργασιών, πρακτικής άσκησης, εκπαίδευσης, στο πλαίσιο
των ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων του ΓΠΑ. Επίσης σε φοιτητές και νέους
επιστήμονες, που επιθυμούν να παρακολουθήσουν σύντομους κύκλους μαθημάτων στο
πλαίσιο θερινών ή χειμερινών σχολείων. Ακόμη σε νέους άνεργους, που επιθυμούν
να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα και την μεταποίηση στο πλαίσιο
προγραμμάτων «δια βίου μάθησης» και προγραμμάτων συμβουλευτικής. Τέλος θα
απευθύνεται σε επιστήμονες με συνάφεια με τον κλάδο (γεωπόνοι, διατροφολόγοι,
επιστήμονες τροφίμων, αγροτοοικονομολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, ζωοτέχνες,
αγροτομηχανολόγοι), που επιθυμούν είτε να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη του
αγροτοδιατροφικού τομέα στο πλαίσιο συνεργασιών με το ΓΠΑ και την ΠΣΕ, είτε να
διευρύνουν τα ενδιαφέροντα τους, είτε στο πλαίσιο προγραμμάτων «δια βίου
μάθησης».
Βιβλιογραφία.
Διεύθυνση Αξιοποίησης Αγροκτημάτων και
Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων, Γ.Π.Α., διαθέσιμο στο : https://www2.aua.gr/el/info/dieythynsi-axiopoiisis-agroktimaton-georgikon-ekmetalleyseon
ΘανόπουλοςΡοικος, «Αγρόκτημα Κωπαϊδας Γ.Π.Α.», Περιοδικό
Τριπτόλεμος, τεύχος 34, σελ. 14-15.
Παπαδόπουλος Γεώργιος, «Αξιοποίηση και Διαχείριση Περιουσίας του
Γ.Π.Α.», (Μεταπτυχιακή εργασία), διαθέσιμο στο : http://dspace.aua.gr/xmlui/bitstream/handle/10329/4164/Papadopoulos_G.pdf?sequence=1
