Η εισήγηση "Ο Οργανισμός Κωπαΐδας στο χτες και στο σήμερα" παρουσιάστηκε στο Λαϊκό Πανεπιστημίο με την επωνυμία "τροφώνιος ακαδημία" στα πλαίσια του Α΄θεματικού κύκλου "Κωπαΐδα: φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα"το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2020 από την κ Αργυρώ Γερούλια.
 |
| Το κτίριο στέγασης του Οργανισμού Κωπαΐδας |
Α.
Η ιστορία με δυο λόγια ή πως φθάσαμε
στον Οργανισμό Κωπαΐδας
- Οι Μινύες, πελασγικό φύλλο που έζησε στην περιοχή από το 2.500 έως το 1.000 π.χ. έκαναν τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες αποστράγγισης της λίμνης Κωπαΐδας. Τα έργα τους, εκπληκτικής τεχνικής για την εποχή, καταστράφηκαν από πολέμους.
- Από το 1834 έως το 1880 εκπονούνται σχέδια και μελέτες και γίνονται ανεπιτυχείς προσπάθειες αποξήρανσης.
- Στο διάστημα 1882-1886 γίνονται τα σπουδαιότερα αποστραγγιστικά έργα από Γαλλική εταιρεία και η Κωπαΐδα αποξηραίνεται. Η πυθμενική τύρφη όμως αναφλέγεται, με αποτέλεσμα την ταπείνωση κατά 4 μέτρα του εδάφους και την επαναδημιουργία της λίμνης.
- Το 1887, η "Αγγλική Εταιρεία Κωπαΐδος", με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση της περιοχής, συνολικής έκτασης 241.000 στρεμμάτων, αναλαμβάνει το έργο και το ολοκληρώνει το 1931.
- Το 1953 το Ελληνικό Δημόσιο εξαγοράζει την έκταση και την μοιράζει σε 13.000 ακτήμονες της ευρύτερης περιοχής.
- Την ίδια χρονιά ιδρύεται ο Οργανισμός Κωπαΐδας με σκοπό τη συντήρηση, λειτουργία και επέκταση του δικτύου αποστράγγισης και την βελτίωση των εδαφών.
............................................................................................................
- να κατευθύνει και να βελτιώσει τις καλλιέργειες
- να λειτουργήσει, συντηρήσει, βελτιώσει, συμπληρώσει και επεκτείνει τα υφιστάμενα έργα και εγκαταστάσεις
- να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγής με την χρησιμοποίηση βελτιωμένων μεθόδων καλλιέργειας
- να καθοδηγεί τους αποκαθιστάμενους κληρούχους για την ορθολογιστική εκμετάλλευση των κλήρων τους
- να προβαίνει σε κάθε ενέργεια για να εξασφαλίσει την πρόοδο και να εξυψώσει το βιοτικό επίπεδο των αποκατασταθησομένων
Γ. Ο Οργανισμός Κωπαΐδας τα πρώτα χρόνια…..
Ο
Οργανισμός Κωπαϊδας ο οποίος αντικατέστησε την Αγγλική Εταιρεία ανέλαβε να
συνεχίσει το έργο της, δηλαδή την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποδοτικότητα των
εδαφών.
Το
Ελληνικό Δημόσιο εξαγοράζοντας την Lake Copais Co και εγκαθιστώντας στην θέση της τον Οργανισμό
Κωπαΐδας “είχε σκοπό να ιδρύσει όχι
μόνον έναν διοικητικό μηχανισμό που θα μπορούσε να υποκαταστήσει απλά την
προκάτοχο εταιρεία, αλλά ένα φορέα οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής
ανάπτυξης, με άλλα λόγια ένα φορέα φωτοδότη των συνεχώς εξελισσόμενων
επιστημονικών γνώσεων, με απώτερο στόχο όχι μόνο την αύξηση της παραγωγής αλλά
και την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου των παραγωγών”.
Άμεσα
τον Οργανισμό τον απασχόλησε η συντήρηση των παραμελημένων μεταπολεμικά
διωρύγων και η ανάπτυξη αυτόνομου
αρδευτικού δικτύου την περίοδο 1953-1958, που θα ανέβαζε τις αποδόσεις
των καλλιεργούμενων γαιών.
Το
πρόβλημα όμως της άρδευσης του Κωπαϊδικού πεδίου ήταν πολύπλοκο και η λύση του
δεν ήταν ευχερής.
Με τις διαθέσιμες ποσότητες νερού ήταν δυνατή
η άρδευση μόνο 50.000-60.000 στρεμμάτων. Η απουσία αυτόνομου αρδευτικού δικτύου
και η άρδευση με την μέθοδο της διήθησης
(που είχε εφαρμόσει και η αγγλική εταιρεία)
οδηγούσαν σε υποάρδευση και
δημιουργούσαν προβλήματα όπως σπατάλη νερού, ανεπιθύμητη βλάστηση στα κανάλια
και υπερβολικό φύλλωμα στα φυτά σε βάρος της καρποφορίας τους.
Έτσι
λοιπόν το σύστημα εξελίχθηκε σταδιακά ως εξής:
Τα
νερά της περιοχής συγκεντρώνονταν στα δυο κύρια ποτάμια – τον Μέλανα και τον
Βοιωτικό Κηφισό – και σε δυο διώρυγες, για να οδηγηθούν στο σύστημα λιμνών
Υλίκης και Παραλίμνης.
Το
βασικό αυτό αποστραγγιστικό δίκτυο, επικουρείτο από δευτερεύουσες διώρυγες και
χαντάκια, τις λεγόμενες «σούδες».
Κατά τη χειμερινή περίοδο, ένα σύστημα κινητών φραγμάτων, βοηθούσε την αποστράγγιση των καλλιεργούμενων εκτάσεων ενώ την ίδια στιγμή αποταμίευε νερό ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των καλλιεργειών, με την έναρξη της αρδευτικής περιόδου.
 |
| Σίφωνες στην Κωπαϊδα |
Πόρτες
και θυροφράγματα- Τσιμεντένιες μικρές πόρτες που έκλειναν με μεταλλικούς ή
ξύλινους θυροφράκτες για να ελέγχουν το
νερό της Κωπαϊδας.
Με
αυτό τον τρόπο εξυπηρετούνταν το 20% των αναγκών των καλλιεργούμενων εκτάσεων
της περιοχής δικαιοδοσίας του Οργανισμού.
Προκειμένου
να εξυπηρετηθούν όλες οι ανάγκες, το 1958 κατασκευάστηκε αντλιοστάσιο στη λίμνη
Υλίκη, το οποίο μέσω διώρυγας, επέστρεφε νερό για άρδευση στην Κωπαΐδα.
Το αντλιοστάσιο εκσυγχρονίστηκε πλήρως το 2009
ενώ κατασκευάστηκε και δεύτερο, πλωτό, το οποίο μπορούσε να αντλήσει νερό ακόμα
και όταν η στάθμη της λίμνης κατέβαινε πολύ χαμηλά.
....................................................................................................................
Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την εισήγηση στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://drive.google.com/open?id=0B8TmU9dMUqkSekU1eU1xWUtoWkxHa3lVbjlzSDY4VG9zSzUw
