Η εισήγηση "Η αποτύπωση του Ηλιοκεντρικού Συστήματος σε αρχαίο μας ιερό", παρουσιάστηκε από την κ. Βασιλική Νιαβή, σε εκδήλωση που οργανώθηκε από το Λαϊκό Πανεπιστήμιο - Τροφώνια Ακαδημία και το Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Βοιωτίας το Σάββατο 2 Μαρτίου 2024 στο Επιμελητήριο Βοιωτίας.
Το Ηλιοκεντρικό σύστημα, 40 χρόνια πριν τη γέννηση του Αρίσταρχου (310-230 π.Χ.), που ιστορικώς αναφέρεται ότι ανακάλυψε το ηλιοκεντρικό σύστημα, ήταν γνωστό και είχε αποτυπωθεί από το ιερατείο στο δάπεδο της Θόλου στην Επίδαυρο.Η Θόλος ήταν από τα σημαντικότερα οικοδομήματα του Ασκληπιείου της Επιδαύρου.
 | |||
| Η Θόλος σήμερα, η εικ. από το βιβλίο "Επίδαυρος" της Ελ. Σπάθάρη |
Θα ξεκινήσω κάνοντας μια περιγραφή του οικοδομήματος της Θόλου.
Η Θόλος της Επιδαύρου υπήρξε ένα από τα ωραιότερα μνημεία της κλασσικής περιόδου, και αυτό προκύπτει από τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, έργο του Πολυκλείτου του νεότερου από το Άργος εγγονού του μεγάλου γλύπτη της αρχαιότητας, ο οποίος εφήρμοσε σ’ αυτό το αρχιτεκτονικό του οικοδόμημα τις πρωτοποριακές του ιδέες. Οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 365 και του 335 π.Χ., αμέσως μετά τη κατασκευή του ναού του Ασκληπιού.
Από τη θόλο σώζεται το δάπεδο και τα περισσότερα γλυπτά διακοσμητικά της στοιχεία, ούτως ώστε να καθίσταται δυνατή η αναπαράσταση με ακρίβεια.
Η Θόλος, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Καββαδία, ως προς το κάλλος των αρχιτεκτονικών μορφών ήταν ανώτερη και αυτού του Ερεχθείου, κατά δε την τεχνική της επεξεργασία ανταγωνιζόταν τον Παρθενώνα.
Στην Ομηρική εποχή η λέξη θόλος αναφερόταν στα κυκλοτερή οικοδομήματα διαφόρων χρήσεων. Κατά τους νεότερους χρόνους η λέξη μετεξελισσόμενη απέκτησε την έννοια του ουράνιου θόλου στο μακρόκοσμο και του κρανίου θόλου στο μικρόκοσμο, αλλάζοντας γένος από θηλυκό σε αρσενικό.
Από τα πιο γνωστά κυκλοτερή οικοδομήματα είναι η Θόλος των Δελφών, στη Σαμοθράκη, η θόλος της Αρσινόης, και το Φιλίππειον της Ολυμπίας. Θόλος υπήρχε στο Ακραίφνιο, αντίγραφο της θόλου των Δελφών, μικρότερων διαστάσεων αγνώστου χρησιμότητας.
 | |||
| Αναπαράσταση της Θόλου (πηγή:epidavrosnews.com) |
Ο Παυσανίας, περιηγητής (2ος αι. μ.Χ.), στο βιβλίο του Κορινθιακά (27, 2-3), κάνει μια σύντομη αναφορά για το Μνημείο: «Απέναντι στον ναό <του Ασκληπιού> είναι ο τόπος όπου κοιμούνται οι προσκυνητές του θεού. Ένα κυκλικό οικοδόμημα, κτισμένο εκεί κοντά, από άσπρο μάρμαρο, η λεγόμενη θόλος, είναι άξιο θέας. Μέσα στη θόλο υπάρχει ζωγραφική του Παυσίου, που παριστάνει τον Έρωτα να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να έχει πάρει και να κρατάει στα χέρια του λύρα. Είναι ζωγραφισμένη επίσης εδώ η Μέθη να πίνει από μεγάλη κούπα, έργο και τούτο του Παυσίου. Η κούπα φαίνεται σαν αληθινή γυάλινη και μπορεί να κανείς να ειδή μέσα απ΄ αυτήν το πρόσωπο της γυναίκας».
Η Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, Αρχαιολόγος, στο βιβλίο της Επίδαυρος (σ. 22-26) δίδει την εξής περιγραφή:
«Κοντά στο ναό του Ασκληπιού βρίσκονται τα λείψανα ενός περίκεντρου οικοδομήματος, της Θόλου. Είχε κυκλικό σηκό, πτερό (εξωτερική κιονοστοιχία) και εσωτερική κιονοστοιχία.
Στην είσοδο που ήταν στα ανατολικά όπως στους ναούς, οδηγούσε μια ράμπα.
Την εξωτερική δωρική κιονοστοιχία αποτελούσαν 26 κίονες, /που στήριζαν ένα δωρικό θριγκό, /στολισμένο με μετόπες ανάγλυφες με ρόδακα και τρίγλιφα.
Η εσωτερική κιονοστοιχία είχε 14 Κορινθιακούς κίονες. Μεταξύ των δύο κιονοστοιχιών παρεμβάλλετε ο τοίχος του σηκού, από άσπρο μάρμαρο, που είχε παράθυρο, για να μπαίνει το φως.
Την πόρτα του σηκού στόλιζαν πολλά ανάγλυφα κοσμήματα, κυμάτια και ωά.
Το δάπεδο ήταν στρωμένο με άσπρες και μαύρες πλάκες από ασβεστόλιθο.
 |
| Αναπαράσταση της Θόλου, από το βιβλίο "Επίδαυρος" της Ελισάβετ Σπαθάρη |
Στο κέντρο σχηματιζόταν ένας πλατύς κύκλος, από μαύρη πέτρα. Στο κέντρο του ήταν μια κυκλική άσπρη πέτρα, κινητή, ώστε να αφαιρείται εύκολα από εκείνον, που θα ήθελε να κατέβει στο υπόγειο, με τους τρεις ομόκεντρους διαδρόμους. Στην αρχή θεωρήθηκε από τον ανασκαφέα αποθήκη πολύτιμων αντικειμένων. Η οικοδομική επιγραφή των δαπανών του ιερού, ονομάζει την Θόλο «ΘΥΜΕΛΑ» γι' αυτό υποστηρίχτηκε πως η θόλος ήταν τόπος εστιάσεως των ιερέων».
Τι ήταν η Θυμέλη ή Θυμέλα;
Στο Λεξικό της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας του Σταματάκου διαβάζουμε ότι η λέξη Θυμέλη, εκ του ρήματος θύω, σημαίνει τόπος θυσιών, θυσιαστήριον, ψηλό τετράγωνο πλάτωμα, σχήματος βωμού στο μέσον της ορχήστρας των θεάτρων αλλά και ιερός τόπος, σηκός (ο κύριος εσωτερικός χώρος του ιερού).
Η Λέξη Θυμέλη είναι σύνθετη λέξη από τοΘυ+μέλη και αναφέρεται στη θυσία των μελών του ζώου, του οποίο το δέρμα – κώδιον- θα χρησιμοποιείτο ως στρώμα πάνω στο οποίο θα κοιμόταν ο ασθενής, ο οποίος θα υποβάλλετο σε θεραπεία δια της εγκοιμήσεως. Κατά τη διάρκεια της εγκοιμήσεως ο ασθενής θα έβλεπε τον θεό, ο οποίος είτε θα τον θεράπευε ο ίδιος είτε θα του αποκάλυπτε τον τρόπο θεραπείας του.
Οι δυο σειρές κιόνων στήριζαν οροφή με μαρμάρινα φατνώματα φυτικής διακόσμησης. Τα φατνώματα είναι τα κενά που σχηματίζονται καθώς διασταυρώνονται τα δοκάρια στην οροφή ενός κτηρίου καθώς και οι διακοσμητικές πλάκες με ζωγραφιές ή ανάγλυφα, που καλύπτουν τα κενά αυτά.
Τα φατνώματα της οροφής (Εικ Μουσείο Επιδαύρου)
Το κτίριο στεγαζόταν από κωνική, ξύλινη στέγη με ένα πολύπλοκο σύστημα μαρμάρινων κεραμιδιών, ενώ στην κορυφή της στέγης είχε τοποθετηθεί ένα περίτεχνο φυτικό ακρωτήριο.
Κάτω από το περίπλοκο δάπεδο υπήρχαν τρεις κυκλικοί διάδρομοι που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ανοίγματα ενώ φράγματα στις κατάλληλες θέσεις ανάγκαζαν τον εισερχόμενο να ακολουθήσει μαιανδροειδή πορεία. Η διάμετρος του οικοδομήματος είναι 21, 76 μ.Το κυκλικό σχήμα του οικοδομήματος, που συνήθως χαρακτηρίζει ταφικά οικοδομήματα, καθώς και η λαβυρινθώδης μορφή του υπογείου με τους σκοτεινούς διαδρόμους παραπέμπει στο χθόνιο χαρακτήρα του Ασκληπιού, επιτρέποντας την ερμηνεία της θόλου ως κτίριο που στέγαζε την υπόγεια κατοικία του Θεού. Εξάλλου σύμφωνα με τον μύθο, ο θεός θεράπευε τους πιστούς μέσα από τη Γη.
 |
| Οι τρεις περίπλοκοι κυκλικοί διάδρομοι |
Η Θόλος καταστράφηκε τον 6ο αι. μ.Χ από σεισμό , ενώ γύρω στον 16ο αιώνα άρχισε η διαρπαγή των πώρινων μελών, η ασβεστοποίηση των μαρμάρων και η αφαίρεση των μεταλλικών στοιχείων της.
Σήμερα, μετά τα έργα αποκατάστασης που έγιναν, σώζονται μόνο οι τρεις στερεοβάτες της ανωδομής και ο υπόγειος λαβύρινθος. Τοποθετήθηκαν ορισμένοι κίονες στη θέση τους ώστε να διασωθεί το μνημείο και με την ολοκλήρωση της μορφής του, να αποκτήσει και πάλι την μορφολογική του ταυτότητα ως έργο τέχνης.
Στην κλασσική Ελλάδα δεν υπήρχε διάκοσμος των ιερών μνημείων με την σημερινή έννοια, αλλά διά+κόσμος, δηλ. ακριβής περιγραφή του κόσμου δια των συμβολικών παραστάσεων, από:
· την ουράνια σφαίρα ( αστρονομικά φαινόμενα)
· τη Μυθολογία
· μορφές του φυτικού και ζωικού βασιλείου και
· γεωμετρικά σχήματα
Όλα τα παραπάνω στοιχεία εμφανίζονται στη θόλο της Επιδαύρου.
Εμείς θα ασχοληθούμε βασικά με τον διάκοσμο που έχει σχέση με το ηλιακό μας σύστημα.
Ο επισκέπτης της εποχής εκείνης όταν αντίκριζε τη θόλο το πρώτο πράγμα που έβλεπε ήταν οι 26 δωρικοί κίονες του περιστυλίου, οι οποίοι αναπαριστούν, τον Μέγα Ενιαυτό ή μετάπτωση του άξονα της Γης ή απλώς μετάπτωση.
Τι είναι ο Μέγας Ενιαυτός;
Γνωρίζουμε ότι η Γη εκτελεί δυο κινήσεις, μία γύρω από τον άξονά της και μία γύρο από τον ήλιο.Επίσης γνωρίζουμε ότι η γη δεν είναι στρογγυλή αλλά εξογκωμένη στον ισημερινό, η έλξη του Ήλιου πάνω σε αυτό το εξόγκωμα είναι άνιση, γιατί το μέρος του εξογκώματος που βλέπει τον Ήλιο λόγω μικρότερης απόστασης έλκεται περισσότερο από ότι το υπόλοιπο του πλανήτη.
Η έλξη αυτή αναγκάζει την γη να κάνει μία γυροσκοπική κωνική κίνηση σαν μία σβούρα έτοιμη να πέσει, με αποτέλεσμα να έχουμε μια αργή και συνεχή αλλαγή κατεύθυνσης του άξονα περιστροφής της, μια μετάπτωση, διαγράφοντας μία νοητή κωνική επιφάνεια με κορυφή το κέντρο της γης. Η περιστροφή αυτή ολοκληρώνετε σε 25.796 χρόνια. Την μετάπτωση του άξονα της Γης την ανακάλυψε ο Ίππαρχος.
Στην εικόνα βλέπετε την κίνηση που κάνει η Γη σαν μια σβούρα (από το βιβλίο των Δανέζη - Θεοδωσίου: «Ο Κύκλος του Χρόνου»).
Εξαιτίας του φαινομένου της μετάπτωσης του άξονα της γης έχουμε την αργή και σταθερή μετακίνηση του Βόρειου Πόλου του ουρανού, με αποτέλεσμα να παίζουν τον ρόλο του Πολικού Αστέρα διαφορετικά αστέρια.
Σήμερα και μέχρι το 3.000 θα παίζει το ρόλο του πολικού αστέρα το λαμπρότερο αστέρι της Μικρής Άρκτου, πριν από 5.000 ήταν ο Τουμπάν, το λαμπρότερο αστέρι του Δράκοντα, μετά 12.000 θα είναι ο Βέγας, το λαμπρότερο αστέρι της Λύρα.
Τώρα ας επιστρέψουμε στη Θόλο της Επιδαύρου.
Οι 26 κίονες λοιπό αναπαριστούν τα περίπου 26.000 χρόνια που χρειάζεται η γη για ολοκληρώσει τον κύκλο του Μέγα Ενιαυτού. Η απόσταση του ενός κίονα από τον άλλο αντιστοιχούν σε 1000 έτη.
Ο επισκέπτης της Θόλου αφήνοντας πίσω του το δωρικό περιστύλιο με τους 26 κίονες και προχωρώντας εσωτερικά αντίκριζε τον κυκλικό τοίχο του σηκού και διαμέσου της ξύλινης εισόδου, με τον εξαιρετικό διάκοσμο, έμπαινε στο σηκό.
 |
| Αναπαράσταση του εσωτερικού της Θόλου, από το βιβλίο Επίδαυρος της Ελ. Σπαθάρη |
Εκεί έβλεπε το δεύτερο περιστύλιο με τους 14 κορινθιακούς κίονες και το δάπεδο που ήταν στολισμένο με 6 ρομβοειδής τροχιές από άσπρες και μαύρες πλάκες και στο κέντρο μια λευκή στρογγυλή πέτρα που περιβαλλόταν από έναν πέτρινο, μαύρο κύκλο.
Η διακόσμηση του δαπέδου του σηκού της θόλου αναπαριστά το ηλιοκεντρικό σύστημα.
 |
| Απεικόνιση του δαπέδου ( Μουσείο Επιδαύρου) |
Στο κέντρο του κύκλου η λευκή στρογγυλή πέτρα αναπαριστά τη διάπυρη μάζα του ήλιου. Ο παντεπόπτης ήλιος. Η διάμετρός της είναι μεγαλύτερη από την βάση των εσωτερικών και εξωτερικών κιόνων.
Ας δούμε πως περιγράφεται ο Ήλιος στον Ορφικό Ύμνο.
« Άκουσον με μακάριε, συ που έχεις παντεπόπτη, αιώνιον οφθαλμόν,
Τιτάνα χρυσαυγή, Υπερίωνα, ουράνιο φως.
Αυτογέννητος, ακάματος, γλυκειά θέαση των ζώντων
εκ δεξιών γεννάς την αυγή κι εξ ευωνύμων την νύχτα,
που ρυθμίζεις τη σύγκραση των εποχών, χορεύοντας με τέσσερα πόδια...
Χρυσολύρη, που έλκεις τον εναρμόνιο δρόμο του κόσμου, σημάντορα των αγαθών έργων, ωροτρόφε Κούρε…
γαλήνιε, ολόλαμπε, περιφερόμενε, οφθαλμέ του κόσμου...
…οφθαλμέ της δικαιοσύνης, φως της ζωής….»
(απόδοση Γ. Λαθύρης).
Γεννάται το ερώτημα γιατί έχουμε έξι ομόκεντρους κύκλους;
Και πάλι θα ζητήσουμε τη βοήθεια του Ορφικού Ύμνου για τα Άστρα. (απόδ. Λ. Λαθύρης)
«Αστέρες ουράνιοι, της μυστικής Νύκτας προσφιλή τέκνα, σεις που κύκλους κάνετε χορεύοντας γύρω από θρόνο, (ήλιο) ανταύγεια εκπέμπετε, διάπυροι, αιώνιοι γεννήτορες των πάντων... ... σε επτά φωτεινές ζώνες σας βλέπουμε να κινείστε μέσα στον αέρα ... .... ουράνιοι, αλλά και χθόνιοι, πυρίδρομοι, πάντοτε ακαταπόνητοι..."
 |
| Εικ. από το βιβλίο της Αλτάνη : Άρρητοι Λόγοι :Επίδαυρος |
Οι έξι ομόκεντροι κύκλοι της Θόλου αναπαριστούν τις έξι τροχιές των τότε γνωστών πλανητών, Ερμού, Αφροδίτης, Γης, Άρεως, Διός και Κρόνου και στη μέση έχουμε το έβδομο ουράνιο σώμα, τον Ήλιο.
Κοιτάζοντας προσεκτικά το σχέδιο με τους 6 ομόκεντρους κύκλους διαπιστώνουμε ότι δεν έχουν όλοι οι πλανήτες την ίδια απεικόνιση σε σχέση με την τροχιά τους.
Θα αναφερθώ πρώτα στις δυο τροχιές: του Ερμή και της Αφροδίτης.
 |
| Ο Ήλιος στο κέντρο και οι τροχιές των πλανητών: Ερμή και Αφροδίτη (Εικ. από το βιβλίο της Αλτάνη :" Άρρητοι Λόγοι :Επίδαυρος") |
Οι 2 εσωτερικοί πλανήτες , ο Ερμής και η Αφροδίτη , ευρισκόμενοι μεταξύ Γης και Ηλίου έχουν διαφορετική απεικόνιση στο σχέδιο, όσον αφορά την τροχιά τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δηλώνεται η διαφορετική οπτική γωνία, που παρουσιάζουν, καθώς τους βλέπουμε από τον πλανήτη Γη και αυτό φανερώνει αστρονομική γνώση. Διότι ο Ερμής φαίνεται σαν να μην απομακρύνονται από τον ήλιο πέρα των 28 μοιρών, ενώ η Αφροδίτη των 48 μοιρών από την κάθε πλευρά του Ήλιου, πλην όμως και αυτοί περιφέρονται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.
Οι 4 τροχιές : Γης – Άρεως- Διός – Κρόνου
 |
| Οι τροχιές των πλανητών : Γης, Άρεως, Διός και Κρόνου |
Η Κίνηση της Γης, ως προς την τροχιά της εντός του πλανητικού συστήματος είναι όμοια με των άλλων τριών πλανητών και για αυτό έχουν την ίδια απεικόνιση.
Γιατί έχουμε διχρωμία στους ρόμβους; Είναι μια καλλιτεχνική έμπνευση;
Η διχρωμία των ρόμβων του τροχιών του Ηλιακού συστήματος δηλώνουν την ημέρα και την νύκτα των πλανητών.
Γιατί οι τροχιές έχουν ρομβοειδή σχήματα;
Ρόμβος σύμφωνα με το λεξικό της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας του Σταματάκουείναι1ον: παν το δυνάμενο να περιστραφεί, στρόβιλος, σβούρα και 2ον: η περιστροφική κίνηση.
Στον ΟρφικόΎμνο για τον Ήλιο διαβάζουμε τον στίχο:
«…ρόμβου απειρεσίουδινεύμαινοίμον ελαύνων»
«…με περιστροφές κινείσαι στο δρόμο του απέραντου ρόμβου» (απόδοση. Γ. Λαθύρης)
Οι αρχαίοι γνώριζαν ότι οι πλανήτες κινούνται ρομβοειδώς – κυκλικώς - σε ελλειπτικές τροχιές. Επομένως οι ρόμβοι μας δηλώνουν μια γνώση που είχαν οι πρόγονοί μας και δεν ήταν απλά μια καλλιτεχνική έμπνευση.
Και η σελήνη πού υπάρχει;
Η σελήνη δεν εμφανίζεται στο δάπεδο δίπλα στη Γη ως δορυφόρος της. Δεν θα μπορούσε όμως να λείψει γιατί ο ρόλος της είναι καθοριστικός. Εάν ο Ήλιος είναι ο αστέρας της ημέρας, η Σελήνη είναι ο λαμπρός αστέρας της νύχτας, «ευάστερος», «εννύχιος» δηλ. νυχτόβιος, αλλά και «δαδούχος», «φαεσφόρος» δηλ. φωσφόρος, «αυγάστειρα» (ανταυγόπεμπτη) μερικά από τα επίθετά της στον Ορφικό Ύμνο.
Οι 14 κίονες οι οποίοι βρίσκονται γύρω από τις τροχιές είναι η αναπαράσταση της Πανσελήνου, την 14η μέρα. Ταυτόχρονα οι 14 κίονες μαζί με τα 14 διαστήματα μεταξύ των κιόνων, χρώματος μαύρου καλύπτουν το σύνολο των 28 ημερών που χρειάζεται να ολοκληρώσει την περιστροφή της γύρω από τον άξονά της αλλά και την περιστροφή της γύρω από τη Γη.
Μετρώντας τα στοιχεία του πλανητικού συστήματος και τα κενά διαστήματα που βρίσκονται μεταξύ τους στη Θόλο παίρνουμε άθροισμα 360.
Μετρώντας βρίσκουμε:
Ήλιος = η μονάς =1
Οι ρόμβοι άσπροι και μαύροι είναι:
- 2 τροχιές (Ερμού και Αφροδίτης): 28 +28=56
- 4 τροχιές (Γης, Άρεως, Διός, Κρόνου): 56Χ4 = 224
- Κιονοστοιχία Σελήνης: 14 κίονες+14 διαστήματα = 28
- Κιονοστοιχία Μέγα Ενιαυτού: 26 κίονες + 26 διαστήματα =52
- Σύνολον : 56+224+28+52= 360 + 1
Το έτος των αρχαίων λαών αποτυπώθηκε στη Θόλο της Επιδαύρου. Ο ήλιος εντός 360 ημερών ολοκλήρωσε ένα κύκλο και δια της μονάδας εισέρχεται στο νέο ετήσιο κύκλο του.
Οι αρχαίοι λαοί με διαφορετικούς τρόπους ο καθένας, κάθε τέσσερα χρόνια συνήθως, συμπλήρωναν τις επί πλέον πέντε ημέρες των τεσσάρων ετών, ώστε να μην συμπαρασύρονται προς τα πίσω οι εποχές.
Το ότι το οικοδόμημα αυτό «μιλάει» για τον Ήλιο μας το φανερώνουν και άλλα στοιχεία όπως τα ανθέμια στην κορυφή της θριγκού, τα οποία είναι κατεξοχήν ηλιακά διακοσμητικά. Στον κυκλικό τοίχο του σηκού υπήρχε μια ζωγραφική αναπαράσταση με τον Ερμή να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να κρατά την λύρα.
Ρόδακες
Ανθέμια
Η λύρα κατ’ εξοχήν όργανο του Απόλλωνα. Άλλο ένα στοιχείο που μας φανερώνει ότι η θόλος ήταν αφιερωμένη στον Ήλιο – Απόλλωνα, στον «χρυσολύρη», επίθετο που του δίνεται στον Ορφικό Ύμνο, και το οποίο συνδέει τις χρυσές ακτίνες του φωτός με τις χρυσές χορδές της λύρας του.
Κυρίες κύριοι η Θόλος της Επιδαύρου κρύβει πολλά μυστικά, όπως και όλα τα ιερά μνημεία των προγόνων μας, εγώ σήμερα εδώ με τις μικρές μου δυνατότητες προσπάθησα να δώσω ένα ελάχιστο δείγμα από αυτά.
 |
| Εικ. από το βιβλίο της Αλτάνη: "Άρρητοι λόγοι : Επίδαυρος" |
Κλείνοντας την ομιλία μου θα ‘θελα να σας αναφέρω ότι η τα Μυστικά της Θόλου της Επιδαύρου αποκαλύφθηκαν από την ερευνήτρια και συγγραφέα Αλτάνη Παλιογιάννη, γνωστή ως Αλτάνη (1933-2000).
Το έτος 2006 προσκαλεσμένη στο Παγκόσμιο Συνέδριο Πυρηνικής Φυσικῆς παρουσίασε τα ευρήματά της σχετικά με τη Θόλο της Επιδαύρου. Τα ευρήματά της περιέχονται στο βιβλίο με τίτλο: ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ: Επίδαυρος, Θόλου Αποκάλυψις».
Αναφορά του ευρήματος αυτού έχει γίνει και στο επίσημο περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πυρηνικής Ιατρικής και Μοριακής Απεικόνισης – Σεπτέμβριος 2006 (European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging)
Έχει ασχοληθεί με τη μελέτη αρχαίων Μυθολογικών και Φιλοσοφικών κειμένων. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες στην Ελληνική Εταιρία Συμβουλευτικής, αναλύοντας από ψυχολογικής πλευράς μυθολογικά θέματα και στο Τμήμα Άγχους και Στρες του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών της Ιατρικής Σχολής. Έχει γράψει δέκα βιβλία με τον τίτλο Άρρητοι λόγοι, έχει κάνει πολυάριθμες διαλέξεις και σεμινάρια."
Βιβλιογραφία:
• Παυσανίας: Κορινθιακά
• Αλτάνη : «Άρρητοι Λόγοι: Επίδαυρος- Θόλου Αποκάλυψις»
• Θεοδωσίου – Δανέζης: «Ο Κύκλος του Χρόνου»
• Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη: «Επίδαυρος»
• Ελισάβετ Σπαθάρη: «Επίδαυρος»
• Γεώργιος Λαθύρης: «Ορφικοί Ύμνοι»
