Πηγές του Βοιωτικού Κηφισού

Στο Θολωτό της Κρύας το Σάββατο  25 Ιανουαρίου 2020 ο κ. Κυριάκος Τσαμπάς παρουσίασε την εισήγησή του "Πηγές του Βοιωτικού Κηφισού" στα πλαίσια της 1ης θεματικής ενότητας της τροφώνιας ακαδημίας   με θέμα              " Κωπαΐδα: φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα ".

OI ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΒΟΙΩΤΙΚΟΥ- ΦΩΚΙΚΟΥ ΚΗΦΙΣΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Ο Βοιωτικός Κηφισός καλύπτει μια έκταση περίπου 60 χιλιομέτρων. Περνά από τους νομούς Φωκίδας, Βοιωτίας και Φθιώτιδας σχηματίζοντας όμορφα τοπία, αλλά και αρδεύοντας μεγάλες πεδινές εκτάσεις της περιοχής. Στην αρχαιότητα ο ποταμός λατρευόταν σαν Θεός. Ήταν ένας Θεός με δύο πρόσωπα, καθώς από τη μια πλευρά έδινε νερό στα χωράφια των κατοίκων της περιοχής, αλλά από την άλλη τα νερά του σχημάτιζαν την λίμνη Κωπαΐδα που ήταν πηγή ασθενειών και κυρίως ελονοσίας.

Οι αρχαίοι είχαν προσωποποιήσει τον Κηφισό. Τον εμφάνιζαν με κέρατα στο κεφάλι, σαν ταύρο. Ο Ευριπίδης είχε γράψει για τον Κηφισό «ω ταυρόμορφον όμμα Κηφισό». Στην αρχαιότητα ο ταύρος θεωρούνταν ιερό ζώο του Ποσειδώνα, του υπέρτατου θεού των υδάτων. Απεικόνισή του υπάρχει στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα, το οποίο βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

                       Εικόνα 1: Κηφισός ποταμός – δυτικό αέτωμα Παρθενώνα

 Για τον Βοιωτικό Κηφισό μυθολογείται ότι απέκτησε αρκετά παιδιά:

      Τον Ετέοκλο από την Ευίππη εγγονή του Αθάμαντα, 2ου βασιλιά του Ορχομενού.

      Την Μέλαινα, η οποία από τον Ποσειδώνα απέκτησε τον Δελφό επώνυμο βασιλιά της πόλης των Δελφών.

      Την Θυία, πρώτη ιέρεια του Διονύσου στους Δελφούς. Θεωρείται κατά μια παράδοση μητέρα του Δελφού από τον Απόλλωνα.

      Την νύμφη Δαυλίδα, που έδωσε το όνομά της στην πόλη Δαυλίδα της Φωκίδας.

      Τη νύμφη Λιλαία, που έδωσε το όνομά της στην αρχαία πόλη Λιλαία της Φωκίδας. Η ακρόπολή της ήταν κτισμένη σ’ έναν απόκρημνο βράχο του Παρνασσού, κοντά στις πηγές του Κηφισού, όπου υπήρχε ναός του θεού-ποταμού Κηφισού και της Λιλαίας.

      Την Κλεοδώρα, νύμφη του βουνού Παρνασσού της Φωκίδας, η οποία από τον Ποσειδώνα απέκτησε τον Παρνασσό.

      Τη νύμφη Κωρυκία, η οποία από τον Απόλλωνα απέκτησε τον Λύκωρο, που κατά μια άλλη παράδοση ήταν παππούς του Δελφού.

      Τη νύμφη Κυρτωνία που έδωσε το όνομά της στην αρχαία πόλη Κυρτώνη ή Κύρτωνες κτισμένη Βόρεια της λίμνης Κωπαϊδας.

      Τη νύμφη Κασταλία που έδωσε το όνομά της σε μια αρχαία πηγή στους Δελφούς και το νερό της οποίας εθεωρείτο δώρο του Κηφισού στους Λιλαιείς. Ο μύθος αναφέρει ότι οι ντόπιοι έριχναν στον ποταμό κάποιες καθιερωμένες ημέρες ιερές πίτες ζυμαρικών ή γλυκισμάτων και άλλα αντικείμενα, τα οποία ισχυρίζονταν ότι εύρισκαν να βγαίνουν από την πηγή. Αυτό όμως ήταν αδύνατο γιατί η κοίτη του ποταμού είναι χαμηλότερη της πηγής.

  Ο Κηφισός  ποταμός συλλέγει νερό μέσω χειμάρρων, αποστραγγιστικών αυλάκων  και παραποτάμων από βροχοπτώσεις, χιονοπτώσεις και από τις φυσικές πηγές της λεκάνης απορροής του. Η  λεκάνη αυτή οριοθετείται από τα βουνά Πτώον, Ελικώνας, Παρνασσός, Γκιώνα, Οίτη, Καλλίδρομον, Ακόντιον , Χλωμό καθώς και από ενδιάμεσους ή παρακείμενους μικρότερους ορεινούς όγκους.  (ΕΙΚΟΝΑ 2)

              

                             Εικόνα 2:  Λεκάνη απορροής Κηφισού

                       

Πριν την τελευταία αποξήρανση της Κωπαΐδας ο Κηφισός ποταμός είχε τις εκβολές του στη λίμνη Κωπαΐδα, κάπου κοντά στην κοινότητα Καρυάς, ανάμεσα στον άξονα Άγιος Δημήτριος- Ορχομενός. Όλες οι γύρω από την Κωπαΐδα πηγές κατέληγαν απευθείας στη λίμνη. (ΕΙΚΟΝΑ 2)

          

                                     Εικόνα 3: Κωπαΐδα λίμνη

Σήμερα, μετά από την αποξήρανση της λίμνης,  τα νερά  όλων αυτών των πηγών οδηγούνται στον Κηφισό και ακολούθως, μέσω της σήραγγας  Ακραίφνιου (Καρδίτσας ) διοχετεύονται στην Υλίκη.

Ο Ρους και οι πηγές του Κηφισού εκτείνονται  σε τρεις ζώνες:

ΖΩΝΗ 1:  Άνω ρους. ΖΩΝΗ 2: Μέσος ρους. ΖΩΝΗ 3: Κάτω ρους.

Ακολούθως  γίνεται η καταγραφή  του ονόματος των βασικών πηγών κατά ζώνη και της ετήσιας παροχής έκαστης. 

 Μονάδα μέτρησης  παροχής 1hm3 = 1.000.000m3

  

ΠΗΓΕΣ ΖΩΝΗΣ 1: Άνω ρους

Α/Α	ΘΕΣΗ	ΥΨΟΜΕΤΡΟ	ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΕΤΗΣΙΩΝ ΑΠΟΡΡΟΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΥ    1981-84 σε hm³	ΡΕΜΑ / ΠΟΤΑΜΟΣ που τροφοδοτούν
Α1	Κεφαλόβρυσο Καλοσκοπής		2.573	Μέγα ρέμα
Α2	Γωνιά Καλοσκοπής		0.587	Μέγα ρέμα
Α3	Μάνα Επταλόφου		3.497	Αγοριανίτης
Α4	Αγ. Ανάργυροι Επταλόφου		0.661	Αγοριανίτης
Α5	Αγ. Ελεούσα (Κάτω Πολύδροσο)	+306,2Μμ.	19.278	Αγοριανίτης
Α6	Αγ. Βαρβάρα (Ανω Πολύδροσο)		1.180	Αγοριανίτης
Α7	Δυτικό Κεφαλόβρυσο Λιλαίας	+298,8μ.	8.629	-
Α8	Ανατολικό Κεφαλόβρυσο Λιλαίας	+296,1μ.	15.454	-
Α9	Γέφυρα Λιλαίας		7.886	-
ΣΥΝΟΛΟ			59.744

 

                           Εικόνα 4:Κεφαλόβρυσο Καλοσκοπής

                                                       

   

                                        Εικόνα 5: Μάνα Επταλόφου        

                                     Εικόνα 6:Πηγή για πότισμα ζώων     

    

                                            Εικόνα 7: Πηγή  Αγίας Ελεούσας    

                                      Εικόνα 8 : Αγία Βαρβάρα – βρύση        

           

                                  Εικόνα 9 : Αντλιοστάσιο Κάτω Σουβάλας 

 

                            Εικόνα 10: Δυτικό κεφαλόβρυσο Λιλαίας           

 

                            Εικόνα 11: Ανατολικό κεφαλόβρυσο Λιλαίας 

 

                            Εικόνα12: Πηγή Γέφυρας Λιλαίας                                        

 

 

 Εικόνα 13: Ρέμα Αγοριανίτη

 

Εικόνα 14: Μπράλος – ρέμα Αποστολιά

 

 

Εικόνα 15: Δαδί – στη μονή Βρύση Παναγιά Γουριώτισσα

 

Εικόνα 16: Παλαιοχώρι – Παλαιά βρύση

 

 

Εικόνα 17:Τιθρώνιο – παλαιά βρύση και υδραγωγείο

 

 Εικόνα 18: Γραβιά Κανακίτης ποταμός

  

 

Εικόνα 19: Παλαιοχώρι – Παλιά πηγή με σύγχρονη αξιοποίηση

 

 

                            Εικόνα 20:Αμφίκλεια- Άνω Καλύβια – Γεφύρι στο Κωμόπυλι

 

 

                                  Εικόνα 21: Ελάτεια- Λευκιανός ποταμός

 

Εικόνα 22: Αγοριανίτη – μονάδα υδροηλεκτρική (Κατσαρός  - ΔΕΛΤΑ  ΤΕΧΙΚΗ)

 

ΠΗΓΕΣ ΖΩΝΗΣ 2: Μέσος ρους........  ΠΗΓΕΣ ΖΩΝΗΣ 3: Κάτω ρους......

ΑΡΧΑΙΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ : Άνω ρου - Μέσου ρου -  Κάτω ρου ......

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την εισήγηση στην πιο κάτω διεύθυνση

:https://drive.google.com/file/d/1UPuXAbt6CjI7P6Exb-VQujWnKjNDAsNx/view?usp=sharing