Το Σάββατο 18 Μαρτίου 2023 στο Χώρο Τέχνης και Πολιτισμού του Δήμου Λεβαδέων παρουσιάστηκε από τον Χρήστο Αναγνώστου, μέλος του Λαϊκού Πανεπιστημίου με την επωνυμία τροφώνια ακαδημία η διάλεξη "Το φαράγγι της Λιβαδειάς. Μια γεωλογική προσέγγιση" στα πλαίσια τους 2ου κύκλου με θέμα "Λιβαδειά: η πόλη, οι πολίτες, ο πολιτισμός. Από το παρελθόν στο παρόν. Από το παρόν στο μέλλον".
1.Εισαγωγικό
Βλέποντας το φαράγγι της Λιβαδειάς από ψηλά διακρίνουμε μία μαιανδρική φυσιογραφία ενός σκληρού γεωλογικού υποστρώματος, γεωτεκτονικά τεμαχισμένου (Εικ. 1).
Εικ. 1: Το φαράγγι της Λιβαδειάς (Εικόνα από το GoogleEarth)
Οι γεωλογικοί σχηματισμοί είναι κυρίως ασβεστολιθικοί. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία (Παπαδοπούλου, 1990, Γεωλογικός Χάρτης ΙΓΜΕ) το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής του φαραγγιού (εντάσσεται στη ζώνη Παρνασσού – Γκιώνας) λιθολογικά συνίσταται από ασβεστόλιθους.Πρόκειται για θαλάσσιους σχηματισμούς σχετικά ρηχής θάλασσας της γεωλογικής περιόδου από Ανώτερο Ιουρασικό έως Ανωτέρω Κρητιδικό.
Ο θαλάσσιος χώρος σχηματισμού αυτών των ασβεστόλιθων είναι η μεγάλη θάλασσα της Τηθύος, που εκτεινόταν μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής.Τεκτονικές διεργασίες οδήγησαν στην ανάδυση αυτών των θαλάσσιων σχηματισμών και στη δημιουργία οροσειρών και γενικά ορεινών εξάρσεων.
Βασικά ερωτήματα που χρήζουν διευκρινίσεων είναι:
-Ποια ήταν η θάλασσα της Τηθύος;
-Ποιος είναι ο απόλυτος χρόνος του Ιουρασικού, Κρητιδικού και των άλλων όρων της Γεωλογικής Χρονικής κλίμακας;
-Πως δημιουργούνται οι οροσειρές;
Τα παραπάνω ερωτήματα θα τα προσεγγίσουμε με την διαχρονική παρουσίαση των αλλαγών της γεωγραφίας του πλανήτη μας (Κεφ. 2).Στη συνέχεια θα επιχειρήσουμε να συσχετίσουμε την παλαιογεωγραφία, που προαναφέραμε, με τους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς του φαραγγιού της Λιβαδειάς (Κεφ. 3).Ακολουθεί μια εικονική περιήγηση στα χαρακτηριστικά του φαραγγιού (Κεφ. 4).Εκεί που τελειώνει το φαράγγι, το οποίο λειτουργεί ως Ξηριάς ποταμός, έχει δηλ. νερό μόνο το χειμώνα, έχουμε τις γνωστές πηγές της Έρκυνας, με ολοκάθαρο νερό και την απορροή του μέσα από τη πόλη της Λιβαδειάς (Κεφ. 5). Τέλος κλείνουμε την παρουσίαση αρθρώνοντας, κυρίως για το ακροατήριο, κάποια ερωτήματα (Κεφ. 6):
-«Είναι το φαράγγι ένας σημαντικός φυσικός σχηματισμός;»
-«Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε μνημείο της φύσης για την μοναδικότητά του;»
2. Η γεωγραφία του πλανήτη μας διαχρονικά
2.1. Η γεωγραφία του πλανήτη μας 237 εκατομμύρια χρόνια πριν,(κατώτερη Τριαδική εποχή) (Εικ. 2).
Εικ.2: Η γεωγραφία του πλανήτη μας 237 εκατομμύρια χρόνια πριν,(κατώτερη Τριαδική εποχή)
Στην Εικόνα 2 απεικονίζεται η γεωγραφία του πλανήτη μας στην Τριαδική εποχή (όπως λέγεται), πάνω από 200 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η γεωγραφία του πλανήτη μας εμφανίζει μία ενιαία ξηρά την Πανγαία, όπως αποκαλείται και μία ενιαία θάλασσα την Πανθάλασσα. Ο ευρύτερος δικός μας γεωγραφικός χώρος, ο Μεσογειακός χώρος, δεν υπάρχει την εποχή εκείνη.Υπάρχει όμως ένα μέρος της Πανθάλασσας, που το έχουμε ονομάσει ωκεανό της Τηθύος (TethysOcean), (ονομασία από την ελληνική γεωμυθολογία), που είναι ο γεωγραφικός χώρος από τον οποίο θα εξελιχθεί σταδιακά και θα σχηματίσει την Μεσόγειο Θάλασσα.
2.2. Η γεωγραφία του πλανήτη μας 152 εκατομμύρια χρόνια πριν (ύστερη Ιουρασική εποχή) (Εικ. 3).
Στα 152 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα, στην νεότερη Ιουρασική εποχή, έχει ξεκινήσει ήδη ο τεμαχισμός του ενιαίου χερσαίου χώρου της Πανγαίας.Διαφαίνονται τα αρχικά στάδια των ηπείρων, που άρχισαν να σχηματίζονται [Βόρειος Αμερική, Νότιος Αμερική,Αφρική, Αυστραλία,Σιβηρία,Κίνα].Επίσης διακρίνεται και μία διαφοροποίηση του θαλάσσιου χώρου της Πανθάλασσας.Στο χάρτη της Εικ. 3 έχει σημανθεί και η θαλάσσια περιοχή της Τηθύος, που θα μας δώσει, όπως προαναφέραμε, τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Εικ. 3: Η γεωγραφία του πλανήτη μας 152 εκατομμύρια χρόνια πριν
(ύστερη Ιουρασική εποχή)
2.3. Η γεωγραφία του πλανήτη μας 94 εκατομμύρια χρόνια πριν (ανώτερη Κρητιδική εποχή)(Εικ. 4)
Εικ. 4: Η γεωγραφία του πλανήτη μας 94 εκατομμύρια χρόνια πριν
(ανώτερη Κρητιδική εποχή)
Στα 94 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα, στην Κρητιδική εποχή, είχε προχωρήσει σημαντικά οτεμαχισμός του χερσαίου χώρου της Πανγαίας.Οι κύριοι ήπειροι του πλανήτη μας έχουν μορφοποιηθεί και μας επιτρέπουν να αναγνωρίσουμε τις ηπείρους που ξέρουμε από την σημερινή γεωγραφία του πλανήτη μας (Εικ. 4).Εξακολουθούμε να βλέπουμε επίσης πως μορφοποιείται και ο θαλάσσιος χώρος της Τηθύος.
2.4. Η γεωγραφία του πλανήτη μας 50 εκατομμύρια χρόνια πριν(κατώτερο Ηώκαινο)(Εικ. 5).
Εικ. 5: Η γεωγραφία του πλανήτη μας 50 εκατομμύρια χρόνια πριν
(κατώτερο Ηώκαινο)
Η γεωγραφία του πλανήτη μας στα 50 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα,(στο κατώτερο Ηώκαινο) (Εικ. 5), μας δείχνει μία κατανομή ηπείρων και θαλασσών, που μοιάζει αρκετά με τη σημερινή γεωγραφία του πλανήτη μας.Μπορούμε εύκολα να υποστηρίξουμε ότι στα βόρεια της Αφρικής διαμορφώνεται ένας γεωγραφικός χώρος μιας «εμβρυακής»Μεσογείου Θαλάσσης.
2.5. Η γεωγραφία του πλανήτη μας 20 εκατομμύρια χρόνια πριν (κατώτερο Μειόκαινο)και σήμερα (Εικ. 6)
Στους δύο χάρτες της Εικ. 6, [Α] και [Β] βλέπουμε πως η δυναμική του πλανήτη μας έχει φτάσει στη σημερινή του γεωγραφική κατάσταση των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών. Στο χάρτη [Α] απεικονίζεται η γεωγραφία του πλανήτη μας 20 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα και στον χάρτη [Β] η σημερινή γεωγραφία της γης μας. Έχουμε δώσει μία έμφαση στη Μεσόγειο γιατί η τεκτονική δυναμική της σχετίζεται με το αντικείμενο της παρούσας εργασίας.
Εικ. 6: Η γεωγραφία του πλανήτη μας 20 εκατομμύρια χρόνια πριν (κατώτερο Μειόκαινο) [Α] και σήμερα [Β]
3. Η θάλασσα της Τηθύος και οι ασβεστόλιθοι του φαραγγιού της Λιβαδειάς – Η συσχέτιση
Στη θάλασσα της Τηθύος έχουν αποτεθεί τα ιζήματα που μας έδωσαν τους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς,ανάμεσα στους οποίους και τους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς του φαραγγιού της Λιβαδειάς.
Στον εκτεταμένο θαλάσσιο χώρο τα σωματίδια που απαντούν στο υδάτινο σώμα της θάλασσας καθιζάνουν και αποτίθενται στην επιφάνεια του βυθού.Σχηματίζουν τα θαλάσσια ιζήματα του βυθού. Η σύσταση των ιζημάτων είναι κυρίως από τα ανθρακικά κελύφη των πλαγκτονικώνοργανισμών. που ζουν στην υδάτινη στήλη της θάλασσας. Ανθρακικό ασβέστιο είναι η κύρια χημική ένωση των ανθρακικών κελυφών. Στις ρηχές ζώνες του θαλασσίου συστήματος,(βάθη μικρότερα τον 200 μέτρων, που αποτελούν την εύφωτη ζώνη) έχουμε και θαλάσσιους οργανισμούς, που ζουν στο βυθό και σχηματίζουν και αυτοί ανθρακικά σκελετικά κελύφη, επίσης από ανθρακικό ασβέστιο.Τα ανθρακικά συστατικά είναι επικρατούντα συστατικά των ιζημάτων στο βυθό της θάλασσας και στην προκειμένη περίπτωση στο βυθό της Θάλασσας της Τηθύος.
Σε πολύ μικρό ποσοστό συμμετέχουν στη σύσταση των ιζημάτων και λεπτόκοκκα σωματίδια, που φτάνουν στη θάλασσα μέσω της ποτάμιας εκβολικής τροφοδοσίας, διαχέονται στις υδάτινες μάζες της θάλασσες και σταδιακά καθιζάνουν και αυτά στο βυθό και αποτελούν μέρος των ιζηματαποθέσεων της θάλασσας.
Μία ακόμη πηγή τροφοδοσίας των θαλάσσιων μαζών με λεπτόκοκκα συστατικά είναι τα αιολικά αιωρήματα, που από την ατμόσφαιρα φτάνουν στη θάλασσα και σταδιακά καταλήγουν και αυτά στο βυθό της θάλασσας.
Η διαδικασία της ιζηματογένεσης, που περιγράψαμε πιο πάνω, είναι αυτή που δημιουργεί τις στρωσιγενείς δομές των αποθέσεων.
Αυτά τα συστατικά, που έχουν φτάσει στο βυθό της θάλασσας, σταδιακά συνεκτικοποιούνται και λόγω των δυναμικών τεκτονικών πιέσεων, που θα δούμε παρακάτω, σταδιακά λιθοποιούνται, μετατρέπονται δηλαδή σε σκληρά πετρώματα.Στο δικό μας παράδειγμα και λόγω της επικρατούσας σύστασης του ανθρακικού ασβεστίου μετατρέπονται σε ασβεστόλιθους.
Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξοικειωθήκαμε λίγο με την δυναμική του φλοιού της γης, που αλλάζει διαρκώς και αντίστοιχα μας αλλάζει και τη γεωγραφία του πλανήτη μας.Παρατηρήσαμε ότι ο φλοιός αποτελείται από τεμάχη, που διαρκώς μετακινούνται.Το αίτιο αυτής της δυναμικής της μετακίνησης αυτών των τεμαχών, που τις χαρακτηρίζουμε και ως ηπείρους, βρίσκεται στις βαθύτερες δομές του πλανήτη μας. Στο εσωτερικό του πλανήτη μας επικρατούν οι διάπυρες μάζες με ρευστά υλικά, τα οποία λόγω των υψηλών θερμοκρασιών κινούνται διαρκώς και με αυτό τον τρόπο δρουν ελκτικά και μετακινούν τις επιπλέουσες ηπειρωτικές μάζες διαρκώς. Ας φανταστούμε αυτή τη διεργασία σαν αυτή που παρατηρούμε όταν φτιάχνουμε τσάι του βουνού στο μπρίκι μας. Πως όταν αρχίζει και βράζει το νερό μετακινούνται τα επιπλέοντα φύλλα του τσαγιού.
Αυτή η δυναμική της μετακίνησης των ηπείρων του πλανήτη μας οδηγεί και σε σύγκρουση αυτών των τεκτονικών πλακών, όπως λέγονται.Η θάλασσα που βρισκόταν μεταξύ αυτών των τεμαχών συρρικνώνεται.Οι θαλάσσιοι ιζηματογενείς σχηματισμοί συνθλίβονται, πτυχώνονται και αναδύονται στην επιφάνεια και μάλιστα δημιουργούν καινούργιες λωρίδες ξηράς στα όρια των τεκτονικών πλακών. Οι λωρίδες αυτές της ξηράς είναι ορογενετικοί σχηματισμοί, βουνά που μπορούν να φτάσουν μεγάλα ύψη και 2.000 μέτρα ύψος αλλά και 7.000 μέτρα ύψος.
Αν εστιάσουμε στην περιοχή που μας ενδιαφέρει στη Μεσόγειο, έχουμε μία σύγκρουση της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας με την λεγόμενη Ευρασιατική τεκτονική πλάκα, έχουμε μία συρρίκνωση της Θάλασσας της Τηθύος (βλέπετε τις προηγούμενες εικόνες) και το σχηματισμό των οροσειρών της λεγόμενης Αλπικής Ορογένεσης.
Η αλπική ορογένεση είναι η δημιουργία οροσειρών στην κεντρική και νότια Ευρώπη και τη Δυτική Ασία. Η αλπική ορογένεση οφείλεται στη σύγκρουση των ηπείρων της Αφρικής, Ινδίας, στα νότια, με την Ευρασιατική Ήπειρο, στα βόρεια. Ξεκίνησε από το τέλος του Μεσοζωικού αιώνα,πριν 65 εκατομμύρια χρόνια περίπου (βλ. Εικ. 5), και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.Αυτές οι οροσειρές περιλαμβάνουν από δυτικά προς τα ανατολικά τον ‘Ατλαντα, τα Κανταβρικά όρη,τα Πυρηναία όρη (Ισπανία)τις Άλπεις,τα Απέννινα(Ιταλία),τις Δειναρικές Άλπεις (ανατολικά Βαλκάνια),την Ελληνική οροσειρά,τα Καρπάθια όρη (δυτικά Βαλκάνια),τον Ταύρο (Τουρκία), τα υψίπεδα Αρμενίας,τονΚαύκασο μέχρι τα Ιμαλάια (Εικ. 7).
Εικ. 7: Η Μεσόγειος Θάλασσα σήμερα
Όλος ο Ελληνικός χώρος είναι μέρος της Αλπικής Ορογένεσης, αποτέλεσμα της ως άνω δυναμικής διεργασίας.Τα βουνά της Πίνδου, τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, της Πελοποννήσου της Κρήτης είναι μέρος της Αλπικής Ορογένεσης.Στη γειτονιά μας ο Παρνασσός, ο Ελικώνας, η Γαρδαβίτσα είναι μέρος της αλπικής ορογένεσης.Τα λιθοποιημένα ιζήματα της θάλασσας της Τηθύος είναι οι ασβεστόλιθοι που αποτελούν την επικρατούσα σύσταση αυτών των σχηματισμών. Ο τεκτονισμός, που επικρατεί στην περιοχή έχει συντελέσει στον τεμαχισμό αυτών των ασβεστολιθικών όγκων. Αυτός ο τεμαχισμός αλλά και η αποσαθρωτική και διαβρωσιγενής δράση της ατμόσφαιρας, κυρίως η δράση του νερού, έχουν δώσει τη μορφή σε αυτούς τους ορεινούς όγκους που βλέπουμε σήμερα.
Αποτέλεσμα των ως άνω διεργασιών είναι και ο σχηματισμός του Φαραγγιού της Λιβαδειάς.Κρατώντας στο χέρι μας ένα πετραδάκι ασβεστόλιθου από το Φαράγγι μπορούμε να αναλογιστούμε τη μακρόχρονη ιστορία που κρύβεται μέσα του. Ήταν ίζημα στο θαλάσσιο βυθό της Τηθύος, συνεκτικοποιήθηκε και λιθοποιήθηκε, έγινε ασβεστόλιθος, αναδύθηκε λόγω της σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών,Αφρικής από τη μία μεριά και Ευρασιατικής από την άλλη και αποτελεί μέρος των βουνών, που προέκυψαν από αυτή τη σύγκρουση, στην προκειμένη περίπτωση της Γαρδαβίτσας.
Μετά από αυτή τη διαδρομή στο χώρο και στο χρόνο νομίζω ότι μπορούμε να περιηγηθούμε λίγο το φαράγγι μας, το Φαράγγι της Λιβαδειάς.
4. Περιήγηση στο φαράγγι
Στην παρούσα εργασία αντί της έναρθρης περιγραφής της περιήγησης στο φαράγγι της πόλης μας, προτιμήσαμε να παρουσιάσουμε αυτό, που το αισθητήριο της όρασης μας χαρίζει, όταν ατενίζουμε το φαράγγι, με την τεχνική της φωτογράφησης.Αποτυπώσαμε τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του φαραγγιού και τα παραθέτουμε στη συνέχεια.Η τοπογραφία της περιοχής μας χαρίζει πολλές θέσεις που μπορούμε να έχουμε καλές εποπτικές απεικονίσεις του τοπίου.
Στην πρώτη μας φωτογραφία μία εικόνα στη μέση του φαραγγιού (Εικ. 8)(λήψη εικόνας από νότο προς βορρά.
Εικ 8: Εικόνα του μεσαίου τμήματος του φαραγγιού
Στην επόμενη εικόνα (Εικ. 9)η συνέχεια του φαραγγιού σε σύγκριση με την προηγούμενη (λήψη εικόνας από ανατολήπρος δύση).
Εικ. 9: Εικόνα τμήματος του φαραγγιού, νότια από τη βραχώδη έξαρση του Κάστρου
Στην Εικόνα 10 έχουμε μία φανταστική απεικόνιση του ρηγματογόνου τοπίου, που έχει δημιουργηθεί μεταξύ του κυρίως λόφου της Γαρδαβίτσας και της εντυπωσιακής βραχώδους έξαρσης της Αγίας Σοφίας,του Κάστρου της Λιβαδειάς.
Εικ. 10: Το ρηγματογόνο τοπίο μεταξύ του κυρίως λόφου της Γαρδαβίτσας και της βραχώδους έξαρσης της Αγίας Σοφίας,
Στη συνέχεια έχουμε μία εικόνα (Εικ. 11) του τελευταίου τμήματος του φαραγγιού, που φτάνει στα όρια της πόλης και στις πολύγνωστές πηγές της Έρκυνας.
Εικ. 11:Το τμήμα του φαραγγιού, που φτάνει στη πόλη
και στις πηγές της Έρκυνας.
Στην επόμενη εικόνα (Εικ. 12) θεωρήσαμε καλό να δείξουμε τους στρωσιγενείς σχηματισμούς του ασβεστόλιθου της Γαρδαβίτσας, για να έχουμε μια ιδέα για το πως βλέπουμε στο πεδίο τις στρώσεις των ιζηματογενών πετρωμάτων.
Εικ. 12: Στρωσιγενείς ασβεστολιθικοί σχηματισμοί της Γαρδαβίτσας (διακρίνονται πολύ καθαρά στο δεξιό τμήμα της εικόνας)
Στην Εικόνα 13, επίσης για λόγους διδακτικούς, παρουσιάζουμε στο κέντρο της εικόνας μια ρηγματογόνο επιφάνεια, μια επιφάνεια ενός ρήγματος, από τα ρήγματα που έχουν συντελέσει στη δημιουργία του φαραγγιού της Λιβαδειάς.Η ρηγματογόνος αυτή επιφάνεια αποκαλείται από τους γεωλόγους και «καθρέφτης του ρήγματος».
Εικ. 13: Ρηγματογόνος επιφάνεια, που δείχνει καθαρά την μετακίνηση των τεμαχών (βραχώδης έξαρση της Αγ. Σοφίας)
Κάνοντας αυτή την περιήγηση αφήσαμεπρος το τέλος μία αξιοθαύμαστη ανθρωπογενή κατασκευή στο φαράγγι της Λιβαδειάς, το Τρίχινο Γεφύρι.
Ας δούμε μια εικόνα και από αυτό (Εικ. 14).
Εικ. 14: Το Τρίχινο Γεφύρι στο νοτιότερο τμήμα του φαραγγιού
Αναγέρθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο (15ος 16ος αιώνας).Πρόκειται για υδατογέφυρα που ενώνει τις δύο πλευρές του φαραγγιού, για να περάσει ο αγωγός του νερού από τη μία πλευρά στην άλλη (δίκτυο πήλινων αγωγών). Κατασκευάστηκε για την υδροδότηση του Κάστρου της Λιβαδειάς.Το νερό προερχόταν από τις πηγές του Οσίου Σεραφείμ.
Αφού μιλήσαμε για ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο τοπίο του φαραγγιού μπορούμε να αναφέρουμε απλώς τη χρήση του βραχώδους σχηματισμού της Αγίας Σοφίας ως αμυντικής ζώνης των κατοίκων με την κατασκευή του κάστρου, του Κάστρου της Λιβαδειάς.
Τέλος βλέπουμε ότι ο άνθρωπος τα εντυπωσιακά τοπία τα συνδέει και με τη θρησκευτική του πεποίθηση. Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας από τη μια μεριά του φαραγγιού (Εικ. 15), της Αγίας Ιερουσαλήμ και τη Ζωοδόχου Πηγής από την άλλη (Εικ. 16) καταδεικνύουν αυτή τη σχέση.
Εικ. 15: Το εκκλησάκι της Αγ. Σοφίας στη κορυφή της βραχώδους έξαρσης του Κάστρου της Λιβαδειάς
Εικ. 16: Το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ και το εικονοστάσι της Ζωοδόχου πηγής σε καρστικό σπήλαιο της Γαρδαβίτσας (πάνω δεξιά)
5. Στη βόρεια απόληξη του φαραγγιού οι πηγές της Έρκυνας
Η βόρεια απόληξη του φαραγγιού της Λιβαδειάς χαρακτηρίζεται από την ανάβλυση των πηγών της Έρκυνας. Για τις πηγές υπάρχει στην ελληνική μυθολογία αναφορά για το πώς έχει ξεκινήσει η λειτουργία τους.Δεν θα αναφερθούμε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας σ’ αυτό.Θα επιδιώξουμε να δώσουμε την γεωλογική ερμηνεία των πηγών.Πρόκειται για ανάβλυση υδάτων από υπόγειες κοιλότητες, που υπάρχουν γενικά στους ασβεστόλιθους και οι οποίες επικοινωνούν μεταξύ τους.
Οι υπόγειες αυτές κοιλότητες αποκαλούνται στη βιβλιογραφία επίσης κάρστ και πηγές σαν αυτές της Έρκυνας καλούνται επίσης καρστικές πηγές.Τέτοιες καρστικές κοιλότητες υπάρχουν στη λοφώδη έξαρση της Γαρδαβίτσας (Εικ. 17 και Εικ. 18).
Εικ. 17: Καρστική κοιλότητα (σπήλαιο) στους ασβεστόλιθους
της βραχώδους έξαρσης της Αγ. Σοφίας
Εικ. 18: Καρστική κοιλότητα (σπήλαιο)στους ασβεστολιθικούς
σχηματισμούς της Γαρδαβίτσας
Οι καρστικές κοιλότητες δημιουργούνται με πολύ αργό ρυθμό από τη διαλυτική δράση του κατεισδύοντος επιφανειακού νερού. Γενικά τα ανθρακικά ορυκτά των ασβεστόλιθων είναι πολύ λίγο διαλυτά στο νερό. Η διαλυτική ικανότητα του νερού οφείλεται στη δράση του διοξειδίου του άνθρακα, που είναι διαλυμένο στο νερό υπό μορφή ανθρακικού οξέος.Το προσπίπτον βρόχινο νερό είναι εμπλουτισμένο σε διαλυτό διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα,από το οποίο μπορεί να προκύψει ανθρακικό οξύ, που είναι το διαλυτικό μέσο για τα ανθρακικά ορυκτά των ασβεστόλιθων.
Ο κύριος χώρος αποθήκευσης σημαντικών ποσοτήτων νερού είναι οι υπόγειες καρστικές κοιλότητες του ορεινού όγκου του Ελικώνα.
Μία αγωνιώδης επισήμανση που αφορά στη καρστική πηγή της Έρκυνας. Έχει παρατηρηθεί μείωση της επιφανειακής ανάβλυσης … δεν ξέρουμε πού μπορεί να οφείλεται αυτό.Παράλληλα έχουμε παρατηρήσει ότι ο χειμώνας 2023 δεν έδωσε σημαντικές ποσότητες χιονιού στον ορεινό όγκο του Ελικώνα. Αρχές Μαρτίου του 2023 δεν υπήρχαν χιόνια στον Ελικώνα.Θα έχει επίδραση αυτό στην παροχή του νερού στις πηγές της Έρκυνας; … Το κρατάμε αυτό απλά ως ερώτημα … και θα δούμε.
6. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το φαράγγι της Λιβαδειάς «μνημείο της φύσης».
Το φαράγγι της Λιβαδειάς χαρακτηρίζεται ως απόκρημνο και βραχώδες τοπίο.
Αρκετοί το έχουν χαρακτηρίσει ως περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, ως περιοχή ασύγκριτης ομορφιάς, με μοναδικά χαρακτηριστικά τοπίου.
-«Είναι το φαράγγι ένας σημαντικός φυσικός σχηματισμός;»
-«Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε μνημείο της φύσης για την μοναδικότητά του;»
Δεν θέλω να σας χειραγωγήσω με το να τονίσω την προσωπική μου άποψη.Εξάλλου έχει γίνει αντιληπτή από όλους σας.
Αντί επιλόγου!
Θέλω να κλείσω την παρουσίαση,ανα(κατά)δεικνύοντας και την πλευρά της βαρβαρότητάς μας,ως κοινωνίας, απέναντι σε ένα τοπίο με ένα τέτοιο φυσικό κάλλος, όπως το φαράγγι της πόλης μας.Το χρησιμοποιούμε και για να αποθέτουμε στις όχθες του φαραγγιού μπάζα από οικοδομικές εργασίες, αλλά και σκουπίδια (Εικ. 19).
Ας προβληματιστούμε!!
Εικ. 19: Η βαρβαρότητά μας!... Χρησιμοποιούμε το φαράγγι της πόλης μας ως χώρο απόθεσης στα πρανή του των άχρηστων οικοδομικών παραπροϊόντων και των σκουπιδιών μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου