Περί Ογχηστού

Εισηγητής : Βαλλάς Στάθης (2-11-2019)

 Η  Ακαδημία πρότεινε μιαν ευρύτερη θεώρηση της Κωπαΐδας με επιδίωξη την συγκέντρωση  πληροφοριών, μέσα από  πολυσχιδείς αναφορές, που θα κάλυπταν την περίοδο, από την αρχαιότερη, αλλά και σύγχρονη αποξήρανση, της πάλαι ποτέ ομώνυμης λίμνης, έως τις σύγχρονες μηχανικές καλλιέργειες.

Η   επιλογή του θέματος Ογχηστός, δεν ήταν μόνον συνάδουσα της σχετικής αναφοράς και αναζήτησης, αλλά έχει και ιδιαίτερο προσωπικό ενδιαφέρον.  Έζησα στον χώρο εκείνο  τα πρώτα δέκα έτη της ζωής μου..                                                                

Ένα από τα πρώτα που χρειάζονται διευκρίνιση ή διόρθωση, είναι και το όνομα.                               ᾿Απολλώνιος δὲ ὁ ῾Ρόδιος .... πόλιν φησὶ μεγάλην τὸν ᾿Ογχηστόν

μεταξὺ ῾Αλιαρτίων καὶ ᾿Ακραιφίων. Stefanus Gramm. Ethnica 483, 4

Η ορθή λοιπόν ονομασία είναι  o Ογχηστός.

Το σημείο είναι εγγενές για να τονιστεί πως ανατολικά του Ογχηστού, υψώνεται το Σφίγγειον λεγόμενον όρος, όπου κατοικούσε η περίφημη Σφίγξ. Αυτήν την περιοχή μεταξύ Ογχηστού, και Σφιγγείου, φέρεται ότι επιχωμάτωσε ο Ηρακλής, εμποδίζοντας την εκτόνωση της λίμνης, με αποτέλεσμα η μεγάλη αποξηραμένη ήδη από τους Μινύες πεδιάδα, να πλημμυρίσει. Εκδικήθηκε έτσι για την φόρου υποτέλεια των Θηβαίων, στους Ορχομένιους.

Στον αρχαίο Ογχηστό είναι ονομαστά και το ομώνυμο άλσος, και το τέμενος του Ογχήστιου. Ποσειδώνα.

                                                                                                          

   Ποσειδῶνος ᾿Ογχηστίου καὶ τὸ ἄλσος, ὃ δὴ καὶ ῞Ομηρος ἐπῄνεσε.

Παυσανίας  9,26,5

 Από τους σύγχρονους Σχολιαστές έχει προταθεί η άποψη ότι μια λατρεία Ποσειδώνος στο κέντρο της ορεινής Βοιωτίας, δεν μπορεί παρά να σχετίζεται με την ιδιότητά του, ως θεού – προστάτη από τους σεισμούς. Τίποτα βεβαίως δεν αποκλείει, και την άποψη της παρουσίας του σ' αυτή την περίοπτη από  την λίμνη, αλλά  και τον ποταμό θέση,  ως θεού της θάλασσας, και της συνακόλουθης ναυσιπλοΐας. Ο Βοιωτικός ποταμός, είναι κατά τον Πλούταρχο: ο μόνος πλόιμος άχρι των πηγών!

Οι πληροφορίες που μεταφέρει το ακόλουθο απόσπασμα, είναι άκρως σημαντικές για την διαχρονική αξία και Ιστορία της  Κωπαΐδας.

                                                         Πλουτ. Συλλας, ΧΧ 

  Ωστόσο το κύριο χαρακτηριστικό του Ογχηστού, που προέτρεψε ως μνεία και Εισήγηση, εντοπίζεται στην ακόλουθη Ενότητα, που συγχρόνως αποτελεί και ένα είδους, ''καύχημα'' των Βοιωτών.

Το απόσπασμα είναι ασφαλώς μια μαρτυρία ψυχογραφικής εικόνας των  Βοιωτικών πόλεων, aλλά δεν άπτεται της Κωπαϊδικής επί μέρους αναζήτησης.

Προσωπικά, παρ' ότι έχω γεννηθεί στην Λειβαδιά, τα πρώτα 10,  δέκα χρόνια της ζωής μου, έζησα κυριολεκτικά στον Ογχηστό. Μεγάλωσα και πήγα στο Δημοτικό Σχολείο, του χωριού Μαυρομάτι,  Σε ευθεία γραμμή, απέχει πλησιέστερα στον τόπο που ονομαστός ήταν ως χώρος πυρετού, απ' ότι ο  Αλίαρτος!  

Αυτόν ακριβώς τον πυρετό, αυτήν την Νόσο,  «είχα την τύχη να βιώσω», τα πρώτα έτη της ζωής μου. Δεν είναι άλλη από την ευρύτερα γνωστή φοβερή, και θανατηφόρα πολλές φορές Ελονοσία. Τα κύρια εκδηλωμένα συμπτώματά της ήταν ένας συνεχής και ανυπόφορος π υ ρ ε τ ό ς, όλη τη διάρκεια του Χρόνου, ανεξαρτήτως εποχής! 

Στην προσπάθεια λοιπόν γ ν ω ρ ι μ ί α ς  των πολυσχιδών και πολύπλευρων ιδιοτήτων της Κωπαΐδας, καταθέτω την βραχεία. Εισήγηση, ανταποκρινόμενος, σε μιαν ευγενή προσπάθεια συγκέντρωσης παντοίου γνωστικού Πλούτου, από τον οποίο επηρεάστηκαν, άλλος άμεσα, και άλλος έμμεσα, ό λ ο ι   ο ι  Β ο ι ω τ ο ί.